Antoinette Jelgersma: ‘Ik denk dat ik in relaties soms te bazig ben geweest’
Antoinette Jelgersma (Delft, 1955) werkt al een kwarteeuw bij Het Nationale Theater in Den Haag. Dit voorjaar speelt ze de hoofdrol in Happy Days van Samuel Beckett.
Wat is uw huidige gemoedstoestand?
Soms verward, omdat ik struggle met het materiaal van Beckett, en soms opgelucht, als het vervolgens lukt.
Lijkt u op uw moeder?
Mijn moeder was best wel een eigenheimer. Toen ze heel oud was, zei ze over zichzelf dat ze een schuw mens was. Zo zou ik mezelf niet direct omschrijven, maar die introverte beweging herken ik wel.
Lijkt u op uw vader?
Mijn vader was heel taalgevoelig, dus wij werden als kind altijd verbeterd aan tafel. Dat was toen ontzettend irritant, maar daar heb ik later profijt van gehad. Daarnaast wil ik ook graag controle houden, net als hij.
Aan wie ergert u zich?
Aan het machogedrag van Bolsonaro, Poetin en de opmerkingen van Trump, en dan is ergeren een veel te klein woord. Ik kan het ook irritant vinden als mensen arrogant zijn en je niet dichtbij laten komen. Als iemand in staat is om zowel nabij te zijn als afstand te kunnen bewaren, waardoor de ander vrij blijft, dan vind ik dat heel mooi.
Hoe is ongeluk te vermijden?
Door tegenwoordigheid van geest te behouden.
Wie is uw grootste liefde?
De schilderkunst. Ik heb ooit getwijfeld of in zou gaan schilderen of acteren. Toneel was altijd mijn grootste liefde, maar omdat ik het nu zo’n 38 jaar doe, ken ik inmiddels ook waar de liefde ontbreekt. Van de schilderkunst kan ik nog volop dromen.
Van wie houdt u het meest?
Van mijn man en mijn beste vriendinnen.
Wat zijn uw dagdromen?
Een huis in de Provence. Vroeger brachten we daar hele zomers door in een huis van oudere vrienden. Dat was fantastisch. En ik heb altijd een reis willen maken naar Tibet en de Himalaya, en naar IJsland, Japan en New York. Reizen dus!
Bidt u weleens?
Ik probeer het weleens, maar het lukt niet. Bidden is iets aanroepen waarvan je niet weet waar het is. Mediteren gaat beter, want dan maak ik contact met wat zich innerlijk aan mij voordoet en hoe ik daar wel of niet op reageer.
Wat is uw grootste angst?
Dat mensen bepaald worden door de techniek en de digitalisering, waarbij we verdwijnen in een wereld waarvan we denken dat hij echt is. Ze is op zichzelf natuurlijk niet onecht, want ze geeft informatie, maar tegelijkertijd is het digitale leven een schijnwereld. Dat kan je van de realiteit weghalen.
Wie zijn uw helden?
Rembrandt en mijn ouders. Mijn moeder heeft mij leren genieten van schilderkunst en mijn vader heeft mij de liefde voor de muziek en taal bijgebracht. Heel heldhaftig vind ik mijn neven en nichten van in de twintig en dertig, die nu allemaal het leven aangaan.
Heeft u weleens een mystieke ervaring gehad?
Ik was op het station in Ede-Wageningen en had haast om de trein te halen. Ik had nog een fractie van een seconde om erin te springen, maar toen ik vlak voor de deur stond, voelde ik een fysieke kracht die mij terugduwde. Als ik was doorgerend, had ik het niet gered, want de deuren gingen net dicht en de trein begon te rijden.
Bent u aantrekkelijk?
Als ik lekker in mijn vel zit, ja.
Van wie heeft u het meest geleerd?
Theu Boermans heeft me het meest geleerd over mijn vak. Punten zetten bijvoorbeeld, een zin niet open laten staan. Dat was voor mij echt een fantastische ontdekking. Wanneer je een zin afsluit, creëert dat een springplank voor de volgende zin en dan gaat de boel leven.
Hoe moedig bent u?
Soms moet ik mezelf moed inspreken als ik ergens tegenop zie, maar ik denk dat ik moedig ben op de momenten dat het er écht op aankomt, zoals bij een stervensproces van mijn beste vriendin of mijn ouders.
Wat is uw grootste ondeugd?
Stiekem zijn, soms. Waarover? Dat ga ik natuurlijk niet zeggen!
Wat is uw grootste mislukking?
Toen ik in Amsterdam woonde, na mijn tijd op de toneelschool in Arnhem, was het soms best moeilijk om mijn weg te vinden: waar ben ik, hoe vind ik werk? Alles was nieuw. Toen fietste ik onder het Rijksmuseum door en daar stond een regel van Vondel: ‘Struikelen doet opmerken’. Dat is toen mijn motto geworden.
Welk leed heeft u anderen berokkend?
Ik denk dat ik in relaties soms te bazig ben geweest, dat het ging zoals ik wilde en de ander niet de ruimte gaf. Eigenlijk heel contradictoir, want soms heb ik juist de neiging om me veel te veel aan te passen.
Wanneer was u het gelukkigst?
De momenten in Zuid-Frankrijk met mijn man in de zomer. De geuren, de kleuren, het licht, het schilderen, het plezier, het samenzijn en de dagen die in elkaar overvloeien.
Wat is uw devies?
Onderzoek en blijf nieuwsgierig.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.