Vriend & vijand over Caroline van der Plas: ‘Ze verwoordt wat de massa voelt’
Haar entree op het Binnenhof met een tractor was legendarisch. Haar partij, de BoerBurgerBeweging, staat inmiddels tweede in de peilingen, niet in de laatste plaats dankzij haar charisma en inzet. Volgens de door HP/De Tijd gepubliceerde Nationale Politieke Index is ze het ijverigste Kamerlid van het jaar. Maar wat vinden anderen van haar? Vriend & vijand over Caroline van der Plas (55). ‘De korte termijn, het nu, is voor haar leidend.’
“Als klein kind was Caroline best slim. Ze kon al lezen voordat ze naar school ging. Als puber was ze niet de gemakkelijkste. Ze was nogal links, nogal alternatief. Tegen kernwapens, dat soort dingen. Zo kleedde ze zich ook. Nee, niet in zwarte kleding met piercings en zwarte make-up. Eerder kleurrijk, hippie-achtig. In die tijd hadden we ook veel discussies. Niet zo raar natuurlijk: mijn man was een fervent VVD’er, ik gemeenteraadslid en wethouder namens het CDA. Maar dat leidde nooit tot ruzie.”
Nuala van der Plas-Fitzpatrick, moeder
“Ze viel op omdat ze is zoals je haar nu ook op tv ziet: pittig, niet op haar mondje gevallen, niet vies van discussie. Ze had een zware stem, wild, zwart krullend haar – het was de tijd van ska en new wave – en een Engelse voornaam. Niemand noemde haar Carolien.”
Ina Bloem, klasgenoot 4 havo Alexander Hegius Scholengemeenschap Deventer, inmiddels Etty Hillesum Lyceum
“Het klikte direct. Herman Finkers heeft ooit gezegd: ‘Wat onmogelijk is mogelijk, want onweer is ook weer.’ Dat is haar leidraad. Als zij iets vindt, dan gaat zij ervoor.”
Als puber was ze nogal links, nogal alternatief. Tegen kernwapens, dat soort dingen
Nuala van der Plas-Fitzpatrick, moeder
Evelien van Holten, vriendin sinds de eerste klas havo
“Bij ons thuis ging het wel altijd over de politiek en de actualiteit. Elke avond spraken we erover op de bank. Negen van de tien waren we het eens. Nee, het is niet zo dat zij altijd gelijk krijgt. We hebben allemaal altijd gelijk in ons gezin. Ik heb ook altijd graag het laatste woord. Wat dat betreft lijk ik wel op mijn moeder.”
Kyle (22), jongste zoon Caroline van der Plas
“Ik kende Caroline van de sociale media, via haar account @BoerBurgerTweet. Ze meldde dat ze een politieke partij wilde oprichten en mensen zocht die met haar de kar wilden gaan trekken. Ik was al actief als belangenbehartiger. Wat ik merkte was dat politici wel naar je luisteren, maar vervolgens gewoon weer hun eigen weg gaan. Ik dacht: als je écht iets wilt veranderen, is dit de kans. Dus ben ik op gesprek geweest in Deventer en bij de club van 26 beland – de 26 mensen van het eerste uur.”
Ad Baltus, bestuurslid BoerBurgerBeweging (BBB) en eigenaar van de tractor waarmee Van der Plas in maart 2021 haar debuut maakte op het Binnenhof
“Het overlijden van haar man Jan in 2019 en vlak daarna van Andrew, mijn zoon en haar broer, heeft haar enorm geraakt. Ze was net begonnen met de BBB. Jan stond daar helemaal achter. Ze mist hem enorm; er is nu niemand die op haar zit te wachten als ze thuiskomt. Daar heeft ze het erg moeilijk mee. Natuurlijk, ik ben er voor haar, ze heeft een aantal goede vriendinnen en ze heeft een goede band met haar andere broer. Daarnaast is Caroline een sterke vrouw. Ook steekt ze veel tijd in haar werk, onder meer in werkbezoeken. De afgelopen week was ze bijvoorbeeld op bezoek bij boeren en tuinders in België.”
Nuala van der Plas-Fitzpatrick
“De avond van de verkiezingen hadden we groot feest, we hadden een zetel binnengesleept. Op een gegeven moment zat Caroline een beetje apart, ze was bezig op de sociale media. Ik ben niet zo van het dansen en het springen, dus ik ging even bij haar zitten. De volgende dag moest Caroline naar Den Haag. Toen zeiden we tegen elkaar: wij zijn van het platteland, hoe kun je daar nu op een mooiere manier je opwachting maken dan met een trekker! Waarop Caroline zei: als jíj dat kunt regelen, ga ík met je mee. Dat was spannend, want we zaten in Deventer, daar zouden we blijven slapen, en ik woon boven in Noord-Holland. Ik wist dat Caroline om elf uur in Den Haag moest zijn, dus ben ik ’s ochtends om zes uur opgestaan en naar huis gereden. Intussen had ik gebeld met het mechanisatiebedrijf waarbij ik klant ben. Of zij misschien een oplegger hadden waarmee ik de trekker naar Den Haag kon rijden. Die hadden ze, maar die was net op weg naar Amsterdam. De eigenaar van het mechanisatiebedrijf zei: ik laat hem direct omkeren. Als jij nu zorgt dat je rond negen uur thuis bent, zorg ik dat ik met de trekker gewassen en al op de oplegger klaarsta om met jou naar Den Haag te rijden.
“Dat laatste was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Je hebt daar wel een vergunning voor nodig. We wilden het volgens de regels doen; op problemen zaten we niet te wachten. Vervolgens heb ik wat contacten bij de gemeente gebeld en uitgelegd wat de bedoeling was. Ze zeiden: als je dan daar je oplegger parkeert en die route neemt, kunnen wij een vergunning verlenen. Uiteindelijk heb ik die via de app gekregen en zijn we die kant op gegaan. Zonder vergunning had ik het niet gedaan.”
Ad Baltus
“In de aanloop naar de verkiezingen werd wel duidelijk dat BBB een grote aanhang onder boeren had. Maar daarmee heb je nog geen Kamerzetel. Bij verkiezingsdebatten gericht op de landbouw was ze inhoudelijk zeker niet de sterkste, maar qua toon en invoelingsvermogen deed ze het beter dan haar tegenstrevers, zoals Jan Cees Vogelaar (JA21). Pas laat in de campagne werd dat zichtbaar in de landelijke peilingen. Toen ze daar op een halve zetel stond, werd ook voor andere media duidelijk dat ze een kans maakte en kreeg ze buiten de landbouwbladen meer aandacht. Toen werd mij duidelijk dat ze serieus kans maakte op een zetel.”
Jan Braakman, parlementair verslaggever Boerderij
“Politiek gaat over mensen. Dat heeft Caroline goed begrepen. Dat siert haar en dat waarderen mensen. Maar het algemeen belang vraagt soms om scherpe keuzes. Politiek is meer dan alleen zeggen wat de kiezer wil horen.”
Tjeerd de Groot, Tweede Kamerlid en woordvoerder landbouw D66
“Hoe ze daar staat, doet en spreekt – ze is dan helemaal zichzelf. Het is geen act.”
Kyle, zoon
“Haar grote kracht is dat ze niet geïnteresseerd is in rijkdom of status. Er zijn natuurlijk nog steeds mensen, vooral ouderen, die erg onder de indruk zijn van mensen in een driedelig pak of in een doktersjas. Daar heeft Caroline absoluut geen last van. Ze laat zich niet intimideren en kijkt door de bullshit heen. Dat spreek mensen aan.”
Evelien van Holten, vriendin
“Ik vind het heel knap hoe ze in haar eentje zo zichtbaar weet te zijn en bij al die debatten aanwezig is. Ze werkt echt keihard.”
Laura Bromet, Tweede Kamerlid en woordvoerder landbouw GroenLinks
Caroline is de poldervariant van Pol Pot
Marcel van Roosmalen, columnist
“Toen we er eenmaal zaten, dacht ik: we kunnen best stijgen naar 6 à 7 zetels. In de peilingen zitten we nu zo tussen de 12 en 20 zetels. Dat heeft mij verbaasd en is zeker aan Caroline te danken. Er zijn in Nederland nog zo’n 50 duizend agrarische bedrijven. Als die met hun huishoudens allemaal op BBB zouden stemmen, kom je op hooguit 2 á 3 zetels. Dat de partij veel meer mensen aanspreekt, komt door het grote gebrek aan vertrouwen in de politiek. Caroline zegt duidelijk: ik kan niet alle problemen oplossen, maar ik luister wel naar jullie en ga proberen daar iets mee te doen. Mensen worden serieus genomen, dat geeft vertrouwen. Mensen weten dat er aan hun problemen gewerkt wordt.”
Ad Baltus
“Zo’n succes hebben we natuurlijk eerder gezien bij andere populistische partijen als de PVV en Forum. Als je verwoordt wat de massa voelt zonder je wat aan te trekken van wat er nodig is, kun je heel snel groeien. Maar zó’n groot succes, dat had ik eerlijk gezegd niet verwacht. Ik kende haar al langer. We zaten in radioprogramma’s regelmatig tegenover elkaar, omdat onze opvattingen mijlenver uit elkaar liggen. Toen ze zei dat ze de politiek in ging, heb ik een keer getweet: na de verkiezingen horen we er nooit meer iets van. Dat is een misrekening geweest van mij, dat geef ik eerlijk toe, haha.”
Laura Bromet
“Caroline is de poldervariant van Pol Pot. Ze is niet zo gewelddadig als de Cambodjaanse dictator was, ik heb haar tenminste nog niet gehoord over concentratiekampen voor stadsmensen, maar ze wil om te beginnen al wel de ‘schoolboekjes zuiveren’ op onwaarheden over het platteland en de voedselketen.”
Marcel van Roosmalen, columnist en schrijver, NRC, 7 oktober 2022
“Caroline is scherp in het politieke debat. Haar standpunten zijn vaak wel voorspelbaar, omdat ze enkel redeneert vanuit het kortetermijnbelang van haar directe achterban. Daardoor kiest ze soms een eenzijdige kleuring, waarbij de context verloren kan gaan. Het is zorgelijk als feiten vermengd raken met haar meningen of als zij selectief citeert uit rapporten.”
Tjeerd de Groot
“Voorzitter, voordat ik mijn inhoudelijke vraag ga stellen, wil ik graag op een ander punt wijzen. We hebben gezien wat dit debat in de Tweede Kamer heeft gedaan met de veiligheid van wetenschappers door hun integriteit in twijfel te trekken. Zojuist tussen neus en lippen door gebeurt dit met de heer Hordijk. Ik wil dat mevrouw Van der Plas de woorden die ze over hem heeft uitgesproken terugneemt en aangeeft dat aan zijn wetenschappelijke integriteit niet valt te twijfelen. Dit is vergif, het voeden van het wantrouwen richting wetenschappers!”
Jesse Klaver, fractievoorzitter GroenLinks, op 23 juni 2022 tijdens het debat over de stikstofmaatregelen in de Tweede Kamer. Van der Plas sprak onder meer haar twijfel uit over het werk van wetenschapper Leen Hordijk, die voor het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onderzoek deed naar de betrouwbaarheid van het model waarmee het RIVM stikstofneerslag meet.
“Als je zoals Caroline rond de tafel zit, kun je er net zo goed met twee konijnen en een big gaan praten. Het is niet meer dan aanzitten. Ze leest dingen die niet in rapporten staan, ontkent feiten die haar niet aanstaan en verwijt anderen dat ze niet kunnen luisteren of lezen.”
Marcel van Roosmalen, NRC
“Ik heb Caroline leren kennen in 2018, vlak voordat we met de Farmers Defence Force begonnen. Ze heeft ons toen kort geholpen, maar dat is verwaterd toen haar man ernstig ziek werd. Nadat hij was overleden, begon ze met BBB. Ik ben positief over haar. Ze brengt het gezonde boerenverstand terug in Den Haag. Ze verwoordt dingen mooi en simpel, op een nette manier, zodat ze de gewone man goed weet te bereiken. Dat wil niet zeggen dat ik het altijd met haar eens ben. Wij waren bijvoorbeeld veel minder positief over het laatste rapport van Johan Remkes. Wij zullen never nooit accepteren dat er onschuldige boeren worden onteigend.”
Mark van den Oever, voorzitter Farmers Defence Force
“Ze is als Kamerlid gedreven en betrokken en zeker niet alleen bij de boer. Toen ze op de trekker het Binnenhof binnenkwam, werd ze vooral gezien als een spreekbuis van de boer. Ze heeft zich ontpopt als een Kamerlid met een brede interesse, zeker niet alleen op de landbouw gericht. Zie haar inbreng bij de zorgdebatten. Sterke punten: haar betrokkenheid, haar humor, ze laat zich niet intimideren door politici die gezag claimen, ze heeft een enorme werklust. Zwak punt: ze neigt soms zonder zelf enig onderzoek te doen al vragen te stellen op basis van niet al te genuanceerde mediaberichten. In de Kamer heeft ze de procedures niet altijd in de vingers, maar haar leercurve is ongekend steil.”
Jan Braakman
“Inhoudelijk vind ik haar klassiek conservatief. Ze wil alles het liefst zo houden als het is. Ze heeft weinig ideeën over hoe je alle uitdagingen die op de agrarische sector afkomen kunt oplossen. Je hebt te maken met een uitspraak van een rechter, met stikstof, klimaatverandering – dat speelt allemaal niet zo in haar wereld. De korte termijn, het nu, is voor haar leidend.”
Laura Bromet
Dat zij vleesvervangers meuk vindt? Dan denk ik dat ze een behoorlijke kennisachterstand heeft
Jaap Korteweg, oprichter De Vegetarische Slager en akkerbouwer
“De boer liet zich deze week weer vrolijk misbruiken als de mascotte van extreemrechts, onder leiding van de toch wat onverwachte messias Caroline van der Plas. Zeker sinds ze het hondenfluitje van Baudet in bruikleen heeft en de stikstofproblematiek een op een toeschrijft aan de vermeende woonbehoefte van immigranten, is de BakkenBradenBeweging zo’n beetje de grootste partij van Nederland. De hordes lopen in boerenkiel achter wéér een nieuwe rattenvanger aan, ditmaal eentje die ze ook nog stukjes kaas en worst geeft én er net zo gewoon uitziet als zij zelf.”
Sander Schimmelpenninck, columnist, de Volkskrant, 26 juni 2022
“Ik vind dat ze het heel goed doet, ik ben hartstikke trots op haar. Voordat mijn moeder in de politiek kwam, was ik een zwevende kiezer. Ik heb op Forum gestemd, heb nagedacht over de ChristenUnie of een midden-rechtse partij. Maar sinds mijn moeder in de politiek zit, heb ik op haar gestemd. Omdat het mijn moeder is, maar ook omdat ik het helemaal met haar eens ben. En ik ben niet de enige in Nederland voor wie dat geldt.”
Kyle, zoon
“Of ik nog steeds CDA stem? Nee, ik stem op Caroline uiteraard!”
Nuala van der Plas-Fitzpatrick
“De indruk die ik heb is dat zij vooral de conservatieve krachten in de landbouw aanspreekt – de mensen die het goed vinden zoals het is en het daar graag bij willen houden. Dat spreekt best een grote groep aan. Nou is dat natuurlijk niet zo moeilijk, want als je voor een grote transitie staat die pijn doet en van mensen vraagt dat zij zich aanpassen – dat is altijd een opgave. Als er dan iemand opstaat die zegt: er is niets aan de hand, we gaan lekker door, dan is dat natuurlijk fijn.”
Jaap Korteweg, boerenzoon, oprichter De Vegetarische Slager en akkerbouwer
“Ze heeft zelf geen boerenbloed in de aderen, dat klopt. Maar dat vind ik niet echt een bezwaar. Je voelt het allemaal iets minder als je dat niet hebt. Dan reageer je iets minder emotioneel. Maar misschien bereik je juist wel meer wanneer je wat meer je verstand gebruikt.”
Mark van den Oever
“Met een kleine groep kun je met de juiste mindset heel veel bereiken. Dat heb ik met de Vegetarische Slager persoonlijk ook ervaren. Het zit hem niet altijd in aantallen.”
Jaap Korteweg
“Ze werkt hard. Dat heeft ze van mijn man en van mij. Ik was er dan ook erg trots op dat ze onlangs werd uitgeroepen tot het ijverigste Kamerlid. Ik denk niet dat ze snel een burn-out krijgt. Daar is ze te nuchter voor. Maar ik vind wel dat ze wat vaker even gas terug moet nemen, zeker in het weekend. Dat zeg ik dan ook tegen haar. Je kunt niet iedere week 7 dagen achter elkaar 24 uur aan staan.”
Nuala van der Plas-Fitzpatrick
“Ik maak me wel zorgen of ze het psychisch en fysiek volhoudt. Kijk, hard werken, daar gaat niemand dood aan – Caroline werkt hard. Maar ik heb het gevoel dat die bedreigingen diep in haar ziel zijn gaan zitten. Ik hoop dat ze daar snel overheen komt.”
Mark van den Oever
“Dat zij vleesvervangers meuk vindt? Ja, daar vind ik natuurlijk wat van. Dan denk ik dat ze een behoorlijke kennisachterstand heeft. Daar wil ik het graag met haar over hebben.”
Jaap Korteweg
“Of ze een blijvertje is? Daar gaat de kiezer over. Ik ga graag in debat met Caroline, dus wat mij betreft mag ze zeker blijven. En ik schat in dat ze een trouwe achterban heeft. We verschillen inhoudelijk flink van elkaar en ik houd Caroline graag scherp op de feiten. Dat kan in de Tweede Kamer, maar ook daarbuiten.”
Tjeerd de Groot
“Die transitie zal nog jaren duren. Zij vertegenwoordigt een grote groep. Als ze dat goed doet, denk ik dat zij nog jaren mee kan. Ik heb wel de indruk dat het een stabiel iemand is. In haar rol doet zij het goed.”
Jaap Korteweg
“Zij is anders dan andere politici. Ze kleedt zich anders, ze gebruikt andere taal, trekt zich niets aan van de heersende politieke mores. Dat is voor veel mensen aantrekkelijk. Maar hoe lang ze het volhoudt, is de vraag. Ze kan alles alleen bepalen, ze heeft geen last van andere fractieleden die iets doen wat weerstand oproept of een misstap maken. Ik denk wel dat het veel ingewikkelder wordt als BBB straks gaat meedoen in de waterschappen of in alle provincies. Dat zijn allemaal mensen die hun eigen ideeën hebben. Er zit geen geschiedenis of structuur in de partij waardoor dingen zich kanaliseren.”
Laura Bromet
“Stel nou eens dat Caroline haar huidige populariteit in de peilingen in echte zetels weet om te zetten; wat is dan het plan? Doorgaan met twijfel zaaien, ondermijning en ‘ik stel alleen maar vragen’? Doen alsof er geen stikstofprobleem is?”
Dolf Jansen, cabaretier en columnist, 30 juni 2022, De Nieuws BV, Radio 1
“Ik zie de BBB als een blijvertje. Caroline hoort daarbij; zij is het gezicht van de partij. Maar het is niet zo dat we alleen haar hebben. Als je ziet wat voor kandidaten we nu binnenkrijgen voor de Provinciale Statenverkiezingen, dan stemt dat hoopvol. Daar zitten veel mensen bij met dezelfde capaciteiten als Caroline. We vormen bovendien een hecht team. Teken aan de wand: van de club van 26 van het eerste uur is drie jaar na dato nog niemand afgevallen.”
Ad Baltus
“Ik denk dat zij een betere fractievoorzitter is dan een minister. Ze floreert in de Kamer.”
Kyle, zoon
“Ze is zeker ministeriabel, al zal ze dan natuurlijk ook impopulaire standpunten moeten innemen.”
Caroline van der Plas als minister van Landbouw: ik hoop het gewoon niet, ik moet er eerlijk gezegd niet aan denken!
Laura Bromet, Tweede Kamerlid GroenLinks
Tjeerd de Groot
“Iedere politicus is in principe ministeriabel. Maar als ze mij om advies zou vragen, zou ik zeggen dat ze het niet moet doen. Zij kan als Kamerlid veel meer invloed hebben dan als minister. De Partij voor de Dieren is haar grote voorbeeld. Die partij heeft nooit verantwoordelijkheid gedragen, maar slaagt er wel in om dierenwelzijn hoog op de agenda te houden. Van der Plas kan op dezelfde manier de belangen van het platteland op de agenda houden.”
Jan Braakman
“Ik kan niet zien aan haar manier van opereren of ze een goede minister zou zijn. Caroline van der Plas als minister van Landbouw: ik hoop het gewoon niet, ik moet er eerlijk gezegd niet aan denken!”
Laura Bromet
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.