Minder Dorseyanen, meer Muskisten, goed voor Twitter
Elon Musk kán de Twitter-vogel helemaal niet ‘bevrijden’, zoals hij aankondigde. Maar als hij het moderatiebeleid in evenwicht brengt, is dat alleen maar winst, schrijft Jan Kuitenbrouwer. ‘Achter dat tjilpende witte musje verschuilt zich een adelaar met gespierde klauwen en scherpe nagels.’
Om de zoveel tijd is er zo’n rush: een nieuw sociaal medium dat het helemaal gaat worden. De langverwachte vluchtheuvel voor al die dedicated followers of fashion die al te lang hebben gewacht op iets nieuws dat ze early kunnen adopten. Die hun dagen slijten in de schemerwereld tussen hot en not, waar je niet dood maar ook liever niet levend wil worden aangetroffen, met als enige troost dat het voor de overige aanwezigen ook geldt.
Op dit moment gebeurt dat met Mastodon, een internetplatform met Twitter-achtige eigenschappen. Het is opgezet door vrijwilligers en wordt bekostigd door de eigenaren van de diverse servers die het werk doen. Het wil een alternatief zijn voor Twitter, zonder de nadelen. Decentrale besturing, geen aandeelhouders, geen adverteerders, geen listige algoritmen die ophef en negativiteit stimuleren. Het nieuws dat Twitter nu daadwerkelijk is overgenomen door Elon Musk, heeft een fikse impuls gegeven aan de populariteit van Mastodon, door Twitteraars die bang zijn dat Musk het platform gaat veranderen in wat hij zelf een ‘anarchistic hellscape’ noemt. Bijvoorbeeld door de verbanning van Donald Trump terug te draaien. De miljoenen rechts-radicale toeteraars die toen boos wegliepen zouden dan ook terug kunnen komen. Musk geldt als een vrijheid-van-meningsuiting-fundamentalist, dus dan wordt het platform binnenkort weer een trollenparadijs, vergeven van de haattaal en desinformatie, is de vrees.
Het grote probleem bij openbare platforms van deze omvang is de moderatie, het onderdrukken van onwenselijke uitingen. Ik vergelijk het altijd met een groot café. Je gaat er heen om te drinken met vrienden of collega’s, om te schaken of te toepen, om in je eentje de krant te lezen, om na de film een afzakkertje halen, enzovoorts. Er zijn min of meer afgeschermde sociale clusters, maar niemand wordt belet om zomaar iemand aan te spreken, vriendelijk of niet. Een groepje vaste bezoekers kan de confrontatie zoeken met een ander groepje en als het uit de hand loopt moeten de kastelein en de uitsmijter het oplossen. Die zullen altijd zeggen dat íedereen welkom is en dat zij níemand discrimineren, maar als er ruzie uitbreekt krijgt de een vanzelf meer voordeel van de twijfel dan de ander. Zo reflecteert het deurbeleid van een club de persoonlijkheid van de eigenaar en zijn personeel.
Net als Twitter-oprichter Jack Dorsey zijn veel Twitter-moderatoren uiterst woke en zij merken zaken aan als hate speech die je in een open debat in een open samenleving gewoon moet kunnen zeggen
Bij sociale media-platforms is het niet anders. Is de eigenaar ‘links’ dan zal dat voor het personeel ook vaak gelden en is ‘rechts’ bij moderatiebeslissingen in het nadeel, is de eigenaar ‘rechts’ dan zal ‘links’ vaker aan het kortste eind trekken. Momenteel geldt op Twitter duidelijk dat eerste. Net als Twitter-oprichter Jack Dorsey zijn veel Twitter-moderatoren uiterst woke en zij merken zaken aan als hate speech die je in een open debat in een open samenleving gewoon moet kunnen zeggen. Bijvoorbeeld waneer je een transman of -vrouw ‘misgendert’. Met name het LGBTI-denken heeft zich de laatste jaren ontwikkeld tot een grimmige orthodoxie die bij veel techbedrijven als industriële standaard geldt. De enorme schaal van het netwerk en de vergaande automatisering van het arbitrageproces maken vervolgens dat mensen zomaar ineens gecanceld worden, zonder dat zij zich van enig kwaad bewust zijn. Achter dat tjilpende witte musje verschuilt zich een adelaar met gespierde klauwen en scherpe nagels.
De beslissing om Trump te verbannen was uiteindelijk natuurlijk een politieke beslissing. Hetzelfde gedrag, een politieke leider die na ‘gestolen verkiezingen’ zijn aanhangers oproept het regeringsgebouw te bestormen, kun je evengoed framen als de gerechtvaardigde daad van een revolutionaire bevrijdingsbeweging. Dan is De Zesde Januari een nieuw Tiananmen, Tahrir of Maidan.
Wat mis is met Twitter, is mis is met de westerse cultuur als geheel. In één woord: overcommunicatie. De wereld is een Italiaanse familie tijdens het kerstdiner geworden: te veel frustratie, te veel geldingsdrang, te veel meningen, te veel ontremming. Een slecht geventileerde kamer vol mensen die hun gelijk in elkaars gezicht zitten te schreeuwen en waar elk moment iemand met servies kan gaan gooien. Hoe los je dat op? Ís er een oplossing voor? Moeten ze elkaar eerst eens goed de tent uitvechten, voor er iets kan veranderen? Moet het écht uit de hand lopen – dat iemand het grote kalkoenmes grijpt en uithaalt? Dat er paniek uitbreekt, de oven wordt vergeten en het huis afbrandt? Of treedt op een dag vanzelf de collectieve bezinning in? De herinnering dat spreken misschien zilver is maar zwijgen nog altijd goud?
Er is een Twitter voorstelbaar dat aan die bezinning een bijdrage levert, maar het is de vraag of Elon Musk daar eigenlijk wel op uit is. Voor zover wij weten is hij een anarcho-liberale contrarian à la Ayn Rand, die de wereld ziet als een verzameling apenrotsen, zelf de hoogste heeft veroverd en het wel vermakelijk vindt om naar het gewoel in de diepte te kijken. Waar de beta-, gamma- en delta-aapjes elkaar de schedel in slaan.
Wat mis is met Twitter, is mis is met de westerse cultuur als geheel. In één woord: overcommunicatie
Gelukkig zijn er de adverteerders, die nooit trammelant willen. En die zullen de komende jaren een aanzienlijke vinger in de pap hebben, want Musk heeft enorme schulden gemaakt om Twitter te kopen, en zal dus een hoop financiers gelukkig moeten zien te houden. Hier in Europa is net de nieuwe Wet Digitale Diensten aangenomen, een belangrijke nieuwe stap in het onder controle brengen van de vrijbuiters van Silicon Valley. Het gevreesde ‘anarchistic hellscape’ raakt alleen maar verder uit beeld.
Uit nieuwsgierigheid ben ik ook lid geworden van Mastodon, maar ik schat dat de opleving daar van korte duur zal zijn, want Twitter blijft voorlopig het Twitter dat we kennen. Veel mensen hopen op een editknop, waarmee je gepubliceerde tweets kunt aanpassen, maar ik betwijfel of die er komt. Dan maakt iemand namelijk meteen een systeem om de eerste versies van tweets te bewaren, dan kan de auteur daar leuk mee achtervolgd worden en is er per saldo alleen maar méér kwaad bloed. En daarbij: mensen die na tien minuten nog iets aan een tweet zouden willen veranderen zijn het probleem helemaal niet. Het probleem zijn mensen die welbewust met bagger gooien. Die wíllen helemaal niet redigeren, die willen nog meer bagger gooien.
Maar als de ultrawoke Dorsey-adepten van het eerste uur die nu omzien naar ander werk, vervangen worden door Muskiaanse libertairen, komt dat de culturele balans bij Twitter alleen maar ten goede.