Pas op met die trekkers
Boerenzoon Jouke werd tijdens een protestactie in Friesland beschoten door een politieagent. Gelukkig liep het voor hem goed af. Maar hoe gaat het nu met de agent?
Jouke is een zestienjarige boerenzoon uit Friesland. Hij werd op 5 juli beschoten door een politieagent tijdens een demonstratie van boeren tegen het stikstofbeleid. Bijna kon hij het niet navertellen, een kwestie van centimeters. De politiekogel boorde zich in de cabine van zijn trekker en bleef steken in de deurstijl. Jouke heeft veel geluk gehad.
In eerste instantie liet de politiewoordvoerder in Friesland weten dat tijdens een demonstratie door woedende boeren met trekkers langs de A32 was ingereden op politieagenten. Deze voelden zich zo bedreigd, dat één agent zich genoodzaakt voelde gericht te schieten. In dit geval dus op Jouke.
Een agent mag in een dergelijke situatie zijn dienstwapen gebruiken en gericht vuren als hij ernstig bedreigd wordt, bijvoorbeeld omdat een trekker op hem inrijdt. En hij mag ook schieten als de dader van een dergelijk misdrijf, poging tot doodslag of erger, probeert te vluchten.
Maar, zo bleek, in dit geval was er helemaal geen sprake van inrijden op politieagenten, al helemaal niet door Jouke, die juist wegreed om escalatie te voorkomen.
De hoofdcommissaris van de politie in Friesland erkende al vrij snel dat er ten onrechte op Jouke was geschoten. De politieman in kwestie zit inmiddels zwaar aangeslagen thuis en zou die avond een bedreigende situatie hebben ervaren. Wat precies is niet duidelijk, maar wel dat hij een foute inschatting maakte.
Er ontstond terecht veel kritiek op het politieoptreden en Jouke werd een mediaheld. Hij zat met z’n hele familie bij Op1 om z’n verhaal te doen. Z’n ouders wilden aangifte tegen de agent, want die moest volgens hen ‘onmiddellijk’ van de straat gehaald worden. Inmiddels heeft de verantwoordelijk officier van justitie een strafrechtelijk onderzoek ingesteld wegens poging tot doodslag en wacht de onfortuinlijke agent waarschijnlijk een strafzaak, met alle gevolgen van dien.
En logisch. Het recht moet zijn loop hebben. Je kunt natuurlijk niet ‘zomaar’ op burgers schieten. Boeren hebben immers het recht om te demonstreren. Maar toch, verplaats je ook even in de agent die schoot.
Je kunt niks beginnen tegen die trekkers, het enige alternatief is schieten
Boeren maken weliswaar gebruik van hun demonstratierecht, maar ze doen dat – zoals we inmiddels allemaal weten – wel op een bijzondere wijze: als enige groep boze Nederlanders beschikken ze over een eigen geweldsmiddel. Honderden trekkers bij elkaar zijn heel intimiderend en kunnen letterlijk een dodelijk wapen vormen. Wie wel eens meegemaakt heeft hoe het voelt als je tegenover zo’n fysieke en bedreigende overmacht aan woedende boeren staat, snapt wat ik bedoel.
Zo stond ik er zelf bij toen boeren met trekkers oprukten naar het huis van stikstofminister Van der Wal. Dat was heel intimiderend. Alle toegangswegen in de buurt waren geblokkeerd met politieauto’s. Maar toch wisten trekkers door de blokkades heen te breken. De situatie was voor enkele politieagenten zo bedreigend, dat zij het letterlijk op een rennen zetten. Want, zoals ze zeiden: “Je kunt niks beginnen tegen die trekkers, het enige alternatief is schieten.”
Kortom: het is tragisch voor alle betrokkenen dat er op Jouke geschoten is. Zeker: hij is het slachtoffer. Maar dat geldt ook voor de agent. Dat is immers een gewone huisvader, die z’n uniform aantrok voor wéér een confrontatie.
Deze agent was die dag namens ons allemaal belast met een bijna niet te bevatten verantwoordelijkheid. Hij droeg een dienstpistool, waarmee hij als individu invulling gaf aan het geweldsmonopolie van de gehele overheid. Hij heeft een verkeerde inschatting gemaakt. Met dramatische gevolgen, óók voor de agent, die dit de rest van z’n leven met zich meedraagt.
Het gaat om politiemensen die de hele dag moeten omgaan met agressie en intimidatie, soms veertien uur of langer op de been zijn wegens een tekort aan agenten. Dag in dag uit. Als ze dan een menselijke fout maken, met alle gevolgen van dien, dan is dat ook voor de betrokken agent tragisch en past compassie.
En Jouke? Die is niet bepaald een held. Hij is zestien en reed in een trekker met aanhanger op een oprit van de snelweg. Hij had met z’n ouders dan ook helemaal niets te zoeken bij Op1. Of het moest zijn om uit te leggen waarom hij als minderjarige die avond überhaupt met een zwaar landbouwvoertuig de weg op mocht. Want als je erover nadenkt: dat is natuurlijk totaal onverantwoord.