Het madeleinemoment van Geert-Jan Knoops: de geur van gedroogde zeesterren
Dit najaar is het honderd jaar geleden dat Marcel Proust overleed. Een van de bekendste scènes uit zijn beroemde romancyclus Op zoek naar de verloren tijd is de ‘madeleine-scène’. De verteller eet een madeleine die in lindebloesemthee is gedoopt. De geur en de smaak, die hij lang niet geroken en geproefd heeft, activeert zijn geheugen en langzaam komen herinneringen aan zijn jeugd naar boven. HP/De Tijd vraagt acht prominenten naar hun madeleine-moment.
Welke geur of smaak brengt bij u een zoete of juist bitterzoete herinnering aan de vakanties uit uw jeugd naar boven?
“Bij mij zijn er meerdere geuren of smaken die associaties oproepen aan herinneringen van zomervakanties uit mijn jeugd. Een ervan is de geur van gedroogde zeesterren die men aangespoeld op het strand kan vinden. Deze kenmerken zich door een penetrante zoutige geur, die ook nu nog als ik op het strand loop en een zeester vind een sterke associatie oproept aan de zomervakanties met mijn ouders in de plaatsjes Renesse en Vrouwenpolder in Zeeland. In de leeftijd van zeven tot twaalf jaar herinner ik mij dat mijn ouders, mijn zusje en ik iedere zomer daar de zomervakantie doorbrachten. Als ik dus, ook vandaag nog, op het strand deze geur ruik, komen exacte beelden in mijn herinnering naar boven over deze vakanties en kan ik mij nog precies bepaalde gebeurtenissen en plaatsen voor de geest halen.”
Kunt u eens een paar van die gebeurtenissen benoemen?
“Ik heb een specifieke gebeurtenis die mij steeds weer op het netvlies komt. Toen ik als klein jongetje tijdens een van deze vakanties in Zeeland over het strand liep met mijn vader, ik moet toen ongeveer acht of negen jaar zijn geweest, was er een man die op een luchtbed afdreef in de Noordzee die kennelijk in een mui terechtgekomen was. Ik herinner mij nog als de dag van gisteren dat alle badgasten verschrikt opkeken toen deze man om hulp riep, maar dat niemand reageerde. Het zogenoemde omstandereffect. Ik herinner mij nog zeer goed dat mijn vader, die een goed zwemmer en sportman was, geen moment aarzelde en de zee in dook. Hij zwom naar de betreffende man toe met gevaar voor eigen leven en heeft hem gered door hem op zijn luchtbed naar het strand te trekken. Ik weet nog dat ik toen vol bewondering heb staan kijken naar deze actie.
“Dat niemand op dat moment adequaat reageerde, is me dat tot op de dag van vandaag bijgebleven. Het is misschien om die reden dat mijn vader mij een jaar later op zwemles liet gaan en al mijn zwemdiploma’s heeft laten behalen. In die tijd was het nog A tot en met F.”
Waar gaat u dit jaar heen op vakantie?
“Dit jaar zal ik mijn ‘vakantie’ doorbrengen aan de Tommaso Albinonistraat (de hoofdvestiging van het kantoor van Knoops’ Advocaten – red.) en de Oude Waalsdorperweg (waar het Internationaal Strafhof zetelt –red.) en als ik nog wat tijd over heb een dagtochtje naar het strand van Noordwijk.”