Deltaplan voor de Arbeid
Nederland zucht onder een volgende crisis: het personeelstekort. Schiphol houdt deze zomer het hart vast, en dat gebeurt ook in essentiële sectoren als het onderwijs en de zorg. Wat valt ertegen te ondernemen?
Zij-instromers
Laatst was ik op een feestje met louter zestigplussers. Mannen en vrouwen, gepensioneerd, sommige zelfs voortijdig. Iemand repte van ‘de Vut’, de naam van een maatregel die eigenlijk al uit mijn geheugen leek te zijn verdwenen. Ietwat beschroomd moest ik melden dat ik, deze zomer 65 jaar, nog twee jaar te gaan had voordat ik ‘van Drees mocht trekken’, en die mededeling kwam mij op een meewarige blik te staan van een oud-lerares geschiedenis die net een camper had aangeschaft waarmee ze binnenkort door Europa ging toeren.
Ik vertelde dat ik liever nog midden in het arbeidsproces verkeerde. Ja, het onderwijs leek me wel wat, mede om de krapte op de personeelsmarkt in die sector op te vangen. Ik had zo vaak aangeklopt en even zoveel keer nul op het rekest gekregen. Veel praktijkervaring, zeker, maar ik miste de papieren.
Elke keer dat het onderwijs klaagt over ernstige personeelstekorten, vervolgde ik tegenover die vrouw, stuur ik mijn cv weer overal naartoe en voeg ik eraan toe dat ik bij wijze van spreken de volgende dag al klaarsta om een helpende hand te bieden. Desnoods tijdelijk, tot ze de gewenste kandidaat gevonden hebben. Maar het onderwijs hapt niet toe, klaagt kennelijk liever, is niet in staat om op het gebied van de zogeheten zij-instromers buiten de gebaande paden te denken en te handelen. Dus rest mij niks anders dan stukjes te blijven tikken. Ook weinig mis mee trouwens.
Parttimers
Oplossingen worden er genoeg aangedragen, zoals het simpele: méér werken. Wij zijn kampioen part-time werken. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat als we allemaal slechts een paar minuutjes per dag langer doorgaan, de tekorten al snel zouden verdampen. Maar ja, langer doorwerken is netto meestal weinig profijtelijk en soms lever je door een mix van toeslagen en belastingen zelfs salaris in. Daarbij is de Nederlandse werknemer zeer gehecht aan een leven naast het werk, met hobby’s, zorg voor de kinderen, en nog zo wat activiteiten waar men – zoals het dan heet – iets van zichzelf in kan leggen.
Waarmee niet is gezegd dat de Nederlander werkschuwer of luier is dan enige andere planeetbewoner, hij en zij hebben alleen bij de inrichting van hun leven veel wensen die liefst allemaal verwezenlijkt moeten worden, en wel meteen. Er dienen zoveel ballen in de lucht gehouden te worden, dat dat onherroepelijk stress oplevert en soms zoveel dat men opbrandt en niet langer beschikbaar is voor de arbeidsmarkt, overigens in het zalige besef dat de verzorgingsstaat een vangnetje heeft uitgerold.
Fusie parkeren
Je zou denken dat werk, in brede zin, een uitgelezen onderwerp is om je als politieke partij mee in te laten. Maar wacht eens, we hebben toch een Partij van de Arbeid, een partij die uitgerekend nu gefaseerd lijkt te willen opgaan in een links blok met GroenLinks, een club voor wie thema’s als klimaat en inclusiviteit grotere prioriteit hebben?
Ik zou de sociaaldemocraten willen meegeven om die fusie voorlopig te parkeren en vol in te zetten op het eigen DNA, op alles dus wat met arbeid heeft te maken. Kondig desnoods een Deltaplan voor de Arbeid aan om het tekort aan te pakken, waarin bijvoorbeeld eindelijk een goede kinderopvang wordt geregeld, zodat werkende ouders niet al om half vijf van het werk moeten om de files voor te zijn en aldus tijdig het kroost van de crèche te kunnen halen. Laat meer uren werken ook blijken in het loonzakje. Zet voorts meer 65-plussers in, al hebben ze niet altijd de juiste papieren, en als er dan toch parttime gewerkt moet worden, gun dan die groep de eer. Jongeren lopen voortaan gewoon wat harder.
Dat geldt evenzeer voor vrouwen, hoewel zij anno 2022 nog steeds het grootste deel van het huishouden op zich nemen, de opvoeding van de kinderen en dergelijke taken. Is dat laatste ingewikkeld, en makkelijker gezegd dan gedaan? Welnee. Mijn vrouw en ik hadden ooit afgesproken dat zij alles wat ‘droog’ was in het huishouden deed, ik al het ‘natte’, waartoe behoorde de wekelijkse wasbeurten van onze kleding en het beddengoed. Omdat tussen droom en daad algauw enige laksheid sloop, stagneerde de doorstroom van het schone katoen en linnen. Hoewel ik heimelijk hoopte dat zij voortijdig zou ingrijpen, gebeurde dat niet en liet zij het zover komen dat ik op een dag geen schone onderbroek meer aantrof in het mandje. Eigen schuld, dikke bult, riep ze me toe. Sindsdien heb ik mijn wastaak nooit meer verzaakt.
Wat de Partij van de Arbeid vooral níet moet doen is proclameren dat de tekorten wel even weggepoetst worden door de komst van arbeidsmigranten. Misschien verschaffen zij werkgevers in bepaalde sectoren op korte termijn lucht, maar de massale immigratie van de afgelopen vijftig jaar heeft aangetoond dat dat uiteindelijk meer na- dan voordelen heeft opgeleverd. De Nederlandse samenleving zit niet te wachten op een tweede ‘multicultureel drama’ (dixit Paul Scheffer). Je kunt je zelfs afvragen of we van het eerste al zijn bekomen.
Natuurlijk, Nederland is een immigratieland, maar een bijbehorend beleid om de nieuwkomers succesvol te laten integreren (let wel: niet assimileren) heeft altijd ontbroken. Mede door toedoen van de PvdA, die lang deel uitmaakte van de ‘gepassioneerd linkse’ elite die al te kritische vragen over de multiculturele samenleving (van politici als Frits Bolkestein en Hans Janmaat) steevast negeerde en vooral scherp veroordeelde, omdat die elite daarmee de door haar gedroomde multiculturele heilstaat, het nieuwe Nederland, in gevaar zag komen.
Aan de nieuwe PvdA-leider de taak om aan te tonen dat haar partij die les uit het verleden in elk geval heeft geleerd. Het zou de fusie met GroenLinks zelfs overbodig kunnen maken.