Vier topstukken van de KunstRAI 2022
Van 13 tot en met 18 april 2022 vindt de jaarlijkse KunstRAI plaats in Amsterdam. De beurs voor hedendaagse kunst staat dit jaar in het teken van Japan, maar besteedt ook aandacht aan de actualiteit in Rusland en Oekraïne. HP/De Tijd tipt enkele topstukken uit de catalogus, en sprak met galeriehouders en de organisatie over de KunstRAI 2022.
Kunstenaar: Oxana Malevanik
Werk: In my family’s closet
Galerie: WOW Amsterdam
Hoe duur is dit werk?
Het servies bestaat uit vijf stukken, elk tussen de €500 en €600.
Wat maakt deze serie werken zo bijzonder?
Het zijn allemaal unieke stukken. Malevanik schildert met keramische verf in het bord voordat het gebakken wordt, dus ieder bord is anders. Je koopt eigenlijk een schilderij in de vorm van een servies. Op de borden is haar eigen levensverhaal afgebeeld, wat het tevens een heel persoonlijke serie maakt. Ze zal zelf op de KunstRAI aanwezig zijn, en ik probeer haar nog te verleiden wat Russische hapjes te serveren. Zo wordt de band tussen kunstenaar en kunstliefhebber nauwer, dat maakt een kunstbeurs bijzonder.
De tentoonstelling is naar aanleiding van de situatie in Oekraïne tot stand gekomen. Waarom worden er specifiek Russische kunstenaars uitgelicht?
Ik vond het belangrijk om op een kunstzinnige manier aandacht te besteden aan de situatie in Oekraïne. Ik heb veel gelezen over de discriminatie die is ontstaan jegens Russen die in Nederland wonen. Dat vind ik verschrikkelijk, en het lijkt me dat mensen de informatie dan totaal verkeerd begrepen hebben. Heel veel Russen zijn tegen de oorlog. Daarom hebben we een aantal Russische kunstenaars die in WOW wonen en werken gevraagd mee te doen aan de KunstRAI. Ik wilde belangstelling creëren voor hun positie. Er wordt nu een beetje vreemd gedaan over Russische kunst. Daar zijn wij het niet mee eens.
Malevaniks werken behandelen vaak maatschappelijke onderwerpen of misstanden, bijvoorbeeld het Sovjetregime waarin zij is opgegroeid. Was dit ook een reden voor u om dit werk te selecteren voor de huidige KunstRAI?
In dit geval wel, omdat het duidelijk maakt dat veel Russen ook voor deze oorlog al kritiek uitten op het Russische overheidsbeleid. Zo’n kunstbeurs is dan een heel mooie kans om dat duidelijk te maken.
Is het goed dat kunst op die manier politiseert? Moet kunst niet soms ook gewoon kunst zijn, l’art pour l’art?
Ik denk dat alle goede kunst altijd politiek is. Een kunstenaar zal toch een bepaalde motivatie hebben om iets te maken, een maatschappelijke boodschap die hij of zij wil uiten. Dan kom je snel bij de politiek terecht. Een goed voorbeeld vind ik de Guernica van Picasso: dat is een meesterwerk, maar ook een politiek pamflet tegen de Spaanse burgeroorlog. Kunstenaars ontkomen denk ik niet aan de actualiteit.
WOW is een collectief voor de promotie en ondersteuning van eigentijdse kunstenaars. Waar worden deze kunstenaars op geselecteerd?
Er zijn vijftig plaatsen beschikbaar, en kunstenaars mogen maximaal twee jaar in WOW verblijven. De adviescommissie beslist wie er worden geselecteerd. Dat moeten in ieder geval kunstenaars zijn die hun opleiding reeds hebben afgerond, en die nog twee jaar in Nederland willen blijven om zich verder te ontwikkelen. Verder gaat het vooral om de kwaliteit van het werk, daar hangt heel veel vanaf.
Kunstenaar: Jeppe Lauge
Kunstwerk: In a natural manner
Galerie: Galerie Bart
Hoe duur is dit werk?
€11.100
Hoe zou u het werk van Jeppe Lauge omschrijven?
Jeppe werkt eigenlijk altijd met het thema landschap. Voor hem is het spel tussen cultuur en natuur heel belangrijk. Hoe de mensen zich tot de natuur verhoudt, hoe wij de natuur beïnvloeden en hoe de natuur ons beïnvloedt. Hij beeld dat uit door geometrische vormen toe te voegen, vensters over het werk te leggen en in- of uit te zoomen. Dat roept een bepaalde vervreemding op die Jeppe ook ervaart als hij door de natuur loopt. Het idee wat daaraan ten grondslag ligt is dat er bijna geen oorspronkelijke natuur meer is, alles is door mensen gemaakt en gecultiveerd. Om de sensatie te creëren dat je door zo’n bos loopt schildert hij altijd heel groot, dit doek is ook 180 bij 190 centimeter. Dat roept een gevoel van nietigheid op, en tegelijkertijd voel je die manipulatie.
Hoe bent u deze kunstenaar op het spoor gekomen?
Onze galerie heeft een traditie in het stimuleren van startende kunstenaars. Dat moeten kunstenaars zijn die zijn afgestudeerd aan een Nederlandse kunstacademie, maar niet per definitie Nederlandse kunstenaars. Wij bezoeken altijd de afstudeerpresentaties van kunstacademies, en zo zijn we tien jaar geleden ook met Jeppe in contact gekomen. Wij werken al sinds 2012 met hem samen.
Zou u dit werk zelf aan de muur hangen?
Ik ben erg fan van dit werk. Het landschap dat hij heeft gecreëerd is duidelijk een droomlandschap. Er lijkt een soort tropische plant door een herkenbaar Deens bos geweven te zijn, iets dat duidelijk niet realistisch is. En als je het werk van dichtbij bekijkt zie je hoe hoog de technische kwaliteit van deze schilder is, dat vind ik mooi om te zien. Ik zou willen dat ik er in mijn Amsterdamse appartement de ruimte voor had. Alhoewel, een klant van ons woont in een soortgelijk appartement, en heeft toch een enorm groot werk bij ons gekocht. Het bedekt vrijwel de gehele wand, waardoor je bijna in dat landschap verdwijnt. Ik vind het leuk dat mensen op die manier zo’n groot werk aanschaffen, daar hoef je geen villa voor te hebben.
Wat voegt het werk van deze kunstenaar toe aan het huidige kunstlandschap?
Jeppe behandelt een heel traditioneel thema, namelijk de verhouding tussen mens en natuur. Dat is altijd een onderwerp geweest binnen de kunstgeschiedenis, de vroegste kunstenaars begonnen daar al mee. Door de technische ontwikkeling van de olieverftube konden schilders landschappen ter plekke buiten schilderen, maar voor die tijd werden landschappen uit het geheugen geschilderd, waardoor het artificieel en nooit volledig waarheidsgetrouw was. Daar grijpt Jeppe op een heel eigentijdse manier op terug. Het is een heruitvinding van een klassiek thema.
Het werk van Lauge is dus erg gebaseerd op de relatie tussen de mens en de natuur. Speelt de huidige klimaatproblematiek daar nog een rol in?
Jeppe benoemt dat zelf niet specifiek, maar het is niet gek dat je die associatie maakt. Het is bijna onmogelijk om dat niet te doen. In thema’s als omgaan met landschap en natuur kom je onvermijdelijk ook op dat duurzaamheidsvraagstuk uit.
Kunstenaar: Beppe Kessler
Werk: Encounters 9
Galerie: Galerie Rob Koudijs
Hoe duur is dit werk?
€1675
Hoe bent u deze kunstenaar op het spoor gekomen?
Ik zit al heel lang in het vak, en op een gegeven moment ken je alle Nederlandse kunstenaars wel. Ik vind het werk van Beppe fantastisch. Ons uitgangspunt in de galerie is: als wij zelf opgewonden worden van een werk, als wij er begeertes van krijgen, kunnen we het ook aan onze klanten voorzetten.
Wat maakt Beppe Kessler zo belangrijk in het Nederlandse kunstlandschap?
Beppe is een tamelijk unieke kunstenaar, omdat ze sieraden maakt, maar oorspronkelijk in de textiel is opgeleid. Zij gebruikt dus heel andere materialen. De meeste sieraadkunstenaars verwerken toch vaak zilver of een ander metaal in hun werken, en gebruiken edelstenen. Beppe Kessler werkt met onedele, onconventionele materialen waar zij prachtige voorwerpen van maakt. Zo maakt zij haar edelstenen bijvoorbeeld zelf door acrylaten te slijpen, en daar oude stukjes cd achter te plaatsen voor een sprankelend effect. Dat is heel uitzonderlijk. Ze weet nederig materiaal te transformeren tot oogstrelende objecten.
Wat dacht u toen u dit werk voor het eerst zag?
‘Mooi’ is natuurlijk altijd een uitgangspunt bij het selecteren van werken, maar het moet daarnaast ook interessant zijn. Bij Beppe is het eigenlijk nooit saai. Haar werk is herkenbaar, maar ze weet zichzelf iedere keer ook weer opnieuw uit te vinden. De werken die ze nu heeft gemaakt zijn ook weer kleurrijk en sprankelend, bijzonder.
Waar ligt de grens tussen een sieraad en een kunstobject?
Ik denk dat de kijker of liefhebber dat in feite zelf bepaalt. Het uitgangspunt in onze galerie is wel dat alles wat wij tonen draagbaar moet zijn. Maar je hebt sieraden die je iedere week draagt, en sieraden die je een paar keer per jaar draagt. Sommige mensen kopen een werk als kunstobject, hangen het aan de muur en eens per jaar hangen ze het om. Sieraadkunst behoort tot de zogenoemde toegepaste kusten omdat het draagbaar is, maar uiteindelijk is het gewoon beeldende kunst in een kleinere vorm. Ook bijzonder is dat sieraden vrijwel nooit in oplage gemaakt worden, dus je koopt echt een uniek stuk.
Verwacht u dat deze werken snel verkocht zullen worden?
Werken van Beppe zijn vaak binnen een uur uitverkocht. Ze heeft binnen Nederland, maar eigenlijk binnen heel Europa, een grote groep volgers die haar sieraden graag draagt. Dus ja, ik verwacht dat ook deze stukken vrij snel zullen verkopen.
Speelt de actualiteit een rol in het aanbod op de huidige KunstRAI?
De actualiteit sijpelt altijd heel traag door in de beeldende kunst. Het komt er altijd wel in terug, bij de ene kunstenaar iets voordehandliggender dan bij de andere. In het werk van Beppe Kessler zit bijvoorbeeld een serie broches, No more flight genaamd. Die heeft zij tijdens de lockdown gemaakt, toen al het vliegverkeer stil lang en wij er allemaal mee geconfronteerd werden hoe fijn dat was, en hoe vervuilend vliegverkeer eigenlijk is. Zij heeft toen blauwe broches gemaakt, met foto’s eronder van de lucht. Sommige luchten zijn helemaal blauw, anderen weer met vliegtuigstrepen. Het is zeldzaam dat een sieraadkunstenaar de actualiteit verwerkt. Dat maakt Beppe zo interessant, dat de invalshoek steeds anders is.
Kunstenaar: Chikako Watanabe
Kunstwerk: A man
Galerie: Serieuze Zaken
Hoe duur is het werk?
Het is een werk in kleine oplage, van ongeveer €3.500 per stuk.
Wat maakt deze kunstenaar zo bijzonder?
Het is heel authentiek, en zij is ook een heel eigenzinnige kunstenaar. Ze is een van de weinige kunstenaars die ontzettend gevarieerd werkt: van performances tot keramiek, schilderkunst en foto’s. Zij weet al die disciplines heel goed te combineren, op een eigentijdse manier. Zo heeft zij bijvoorbeeld keramische objecten gemaakt die ze heeft ingelijst. Dat lijken net schilderijen, maar dat zijn het niet. Dat is heel origineel.
Wat dacht u toen u dit werk voor het eerst zag?
Ik dacht: wat is dit in godsnaam? Is dit een leuk zeegezicht? Nee, want dan ontdek je opeens iemand in de zee. Is dat een boei waar hij aan hangt? Het is een beeld dat iedere keer dat je ernaar kijkt opnieuw verrast. Ik dacht in eerste instantie ook dat het misschien om een vluchteling zou gaan. Een man in de zee, in de wetenschap dat de foto in Marseille gemaakt is, dan is die connectie snel gelegd. Het is een mysterieus beeld, maar zo is het niet gefotografeerd. Het is een heel esthetisch, bijna nonchalant beeld. Daarom vind ik het heel indrukwekkend.
Hoe bent u deze kunstenaar op het spoor gekomen?
Ik ben getipt door Suzanne Oxenaar. Zij is curator en medeoprichter van het Lloyd-hotel. Zij kende deze kunstenaar en heeft mij op haar gewezen.
Wat is uw favoriete werk van deze kunstenaar?
Nou dit werk dus, van die man uit Marseille.
Speelt de actualiteit een rol in de huidige KunstRAI? Is er bijvoorbeeld in het aanbod te zien dat bepaalde geopolitieke gebeurtenissen hierin doorspelen?
Nee, over het algemeen denk ik dat dat wel meevalt. Een beurs is toch hoofdzakelijk een commerciële onderneming. Mensen willen graag dat die kunst in een korte tijd wordt verkocht. De kunst moet dus ook verleiden tot aankoop. Dan moet je natuurlijk geen moeilijke kunstwerken tonen waar niemand iets van begrijpt, die heel confronterend zijn of waarvoor je lang de tijd moet nemen om het tot je door te laten dringen. Dat werkt niet zo verkoop-bevorderend. De KunstRAI is over het algemeen wat toegankelijker.
Lisa van de Weerthof, mede-organisator KunstRAI, over de editie van 2022.
Hoe zou u het aanbod op de huidige KunstRAI omschrijven?
“De KunstRAI is een vrij brede beurs, waarop alle disciplines in de hedendaagse kunst worden vertegenwoordigd. Dit is al de 37e editie, en sinds een jaar of vijf kiezen we ieder jaar een focusland, -stad of -streek. Dit jaar ligt de focus op Japan. We hebben zes galerieën uit Japan die op de beurs de hedendaagse Japanse kunstwereld komen representeren. We zien bij andere galeries ook dat het thema echt omarmt wordt. Er wordt veel kunst van Japanse kunstenaars tentoongesteld. Dat draagt bij aan het brede aanbod dat te zien is op de KunstRAI.”
Verschilt de huidige editie in aanbod of insteek veel van voorgaande edities?
“Eigenlijk is iedere beurs altijd een beetje anders dan de beurs ervoor. Dat komt omdat het over hedendaagse kunst gaat, en die is continu in ontwikkeling. Een dergelijk evenement als de KunstRAI is het perfecte moment om een doorsnede van de kunstwereld en alle disciplines te geven, en zo die ontwikkelingen in het kunstlandschap in kaart te brengen. Dat gaat niet alleen over de laatste trends, maar ook over de persoonlijke ontwikkeling die zowel kunstenaars als galeries doormaken.”
Is er een werk, kunstenaar of galerie die er voor u echt uitspringt?
“We zien de afgelopen jaren, gelukkig, weer een opkomst van jonge, startende galeries. Daar word ik zelf altijd erg blij van. Een voorbeeld daarvan is Hama Gallery, die is pas een jaar open. Zij richt zich erg op kunstenaars die normaal gesproken niet zo sterk gerepresenteerd worden. Qua kunstwerken vind ik het heel moeilijk om te kiezen, ik houd natuurlijk van iedereen. Ik vind de werken van galerie Fleur en Wouter, en dan met name de schilderijen van Johan Kleinjan, erg mooi.”
Wat maakt de KunstRAI binnen de kunstwereld zo’n belangrijk evenement?
“Dan kom ik toch weer terug op het brede aanbod. Veel kunstbeurzen zijn vrij sterk gecategoriseerd, bijvoorbeeld op verschillende niveaus, disciplines, nationaal of internationaal. De KunstRAI is een nationale beurs, maar bedient in alle disciplines en ook in het werk van internationale kunstenaars. Daardoor komen niet alleen verschillende soorten kunst, maar ook verschillende soorten kunstliefhebbers samen, op een manier waarop ze dat normaliter misschien niet zouden doen. Dat heeft een heel verbindend aspect.”
Speelt de geopolitieke actualiteit een rol in de huidige editie? Zien we bijvoorbeeld effect van de oorlog in Oekraïne in aanbod van werken of kunstenaars?
“Actualiteit is in de hedendaagse kunst altijd erg belangrijk. Kunst is inherent verbonden aan wat er gebeurt in de wereld. Zo hebben we dit jaar bijvoorbeeld een aantal backstage presentaties van WOW Amsterdam, waarin Russische en Oekraïense kunstenaars samen komen. Dat zal een heel bijzonder effect hebben, omdat het toont dat Russische kunstenaars zich helemaal niet scharen achter de afgrijselijke daden van Poetin. Daarnaast is een aantal kunstenaars bezig met het inzamelen van geld voor Giro 555.
Of mensen huiverig zijn om met Russische kunstenaars in zee te gaan durf ik niet goed te zeggen, maar ik vrees er wel een beetje voor. Ik ben daarom ook erg benieuwd wat het uiteindelijke aanbod voor effect zal hebben op de bezoekers. Misschien kan het educatief of horizon-verbredend zijn. Hopelijk zal het in ieder geval de dialoog starten.”
Is het goed dat kunst op die manier politiseert?
“Dat is misschien wel een van de meest besproken vraagstukken in de wereld van hedendaagse kunst. Maar ja, ik vind het goed dat kunst politiseert. Ik vind dat dat verbonden mag, en misschien zelfs moet zijn. Als je de wereld van de kunstenaar lostrekt van de kunst, wat blijft er dan nog over? Alleen het werk, maar niet het verhaal en de motivatie daar achter. Terwijl het juist vaak de achterliggende urgentie of emotie is wat een werk sterk maakt.”
Voor de bezoekers van de KunstRAI hebben we een speciale aanbieding: maak één maand gratis kennis met de website van HP/De Tijd.