Spring naar de content
bron: screenshot cafe weltschmerz

Café Weltschmerz: dwarsdenkers of complotgekkies?

Sinds de coronacrisis trekt het onafhankelijke mediaplatform Café Weltschmerz meer kijkers dan ooit – naar eigen zeggen omdat zij een goed alternatief vormen voor de mainstream media, die braaf de overheid volgen. Maar volgens critici bieden ze daarbij te veel ruimte aan complotdenkers. Wie gaan er schuil achter dit initiatief? ‘Covid-19 ís geen killervirus.’

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën: door Jan Smit

Dansschoolhouder en gesjeesd promovendus Willem Engel is in korte tijd uitgegroeid tot het boegbeeld van coronasceptisch Nederland. Op televisie (BBC, Beau), radio (Giel Beelen, NPO Radio 2), kranten (The New York Times, NRC, AD, Het Parool), Twitter, Facebook, Instagram, op het Binnenhof, bij demonstraties in den lande: de charismatische, vaak glimlachende voorman van actiegroep Viruswaarheid met zijn onafscheidelijke dreadlocks is overal. 

Hij startte een Whatsappgroep voor Bekende Nederlanders, die vervolgens met hashtag #ikdoenietmeermee voor veel consternatie zorgden. Zelfs minister De Jonge noemde dit initiatief ‘onverantwoord’. Een verslaggever van Powned kreeg van hem een omhelzing. En in een Facebookbericht vermeldde hij de naam en het telefoonnummer van een verpleeghuis dat vanwege nieuwe coronagevallen had besloten zijn deuren weer te sluiten voor bezoek; voor zijn volgers reden het personeel te bestoken met dreigtelefoontjes.

Ook mag hij de Nederlandse aanpak van de pandemie graag vergelijken met de werkwijze van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens een demonstratie in Rotterdam over de plicht om mondkapjes te dragen: “De vergelijking met de jodenster is al gemaakt, ik denk dat we er niet meer ver vandaan zitten.” Doelend op het lesmateriaal over het virus op middelbare scholen: “Het geeft me toch het gevoel van de Hitlerjugend en de Bund Deutscher Mädel.”

Minder bekend is waar zijn ‘victorie’ is begonnen. Engel debuteerde bij Café Weltschmerz, een platform voor onafhankelijke journalistiek met interviews, columns, discussies en als belangrijkste medium een eigen YouTubekanaal. Een platform zonder winstoogmerk, – tot op heden – geheel gemaakt door vrijwilligers.

Anders dan de reguliere horeca gaat het Café Weltschmerz voor de wind. Met dank aan de stroom echte en amateur-wetenschappers die op het online tv-station gaten schieten in de corona-aanpak van de overheid – zowel op de maatregelen als op de kennis waarop die zijn gebaseerd. Het aantal abonnees vervijfvoudigde in ruim anderhalf jaar naar 100.000, het aantal kijkers overschrijdt regelmatig de 200.000 – het eerste interview met Willem Engel is inmiddels ten minste 270.000 keer bekeken. In de maand september was Café Weltschmerz zelfs het op zeven na meest bekeken YouTubekanaal in Nederland. 

Wie gaan er schuil achter dit initiatief? En waar willen zij met het platform naartoe? Op de koffie bij een controversiële rebellenclub. 

Zaterdagmiddag, een non-descript kantorenpand in Schiphol-Rijk, een bedrijventerrein naast Schiphol. Binnen in de nog grotendeels lege, pas gerenoveerde ruimtes beent Max von Kreyfelt (69) – klein van stuk, stoppelbaardje, groene coltrui, spijkerbroek.

Trots als een pauw leidt de oprichter en eigenaar van Café Weltschmerz zijn bezoek rond. Langs een grote, langgerekte ruimte met uitzicht op een grasveld: “Hier komt de techniek te zitten en daar aan de andere kant de redactie.” Langs een iets kleiner vertrek: “Dit wordt de studio. Die wordt straks via een deur verbonden met de techniek.” Om te eindigen in een pijpenla met daarin een hoge tafel omringd door moderne barkrukken – de ontvangst- en koffieruimte.

Dit wordt het nieuwe onderkomen van zijn geesteskind, vertelt Von Kreyfelt. Een voormalig kantoor van de KLM dat hij voor een zacht prijsje (‘minder dan de prijs van een kelderbox’) huurt van Peter Poot, de CEO van Chipshol, een bedrijf dat jarenlang veel grond bezat rond Schiphol, daar grote plannen mee had, zich daarin zag gedwarsboomd door de overheid en de luchthaven en uiteindelijk de meeste grond weer heeft verkocht. 

Café Weltschmerz huurt slechts een klein gedeelte van de ruimte. Wie de andere huurders worden? Von Kreyfelt: “Het is de bedoeling dat dit een nieuw centrum wordt voor de ongecensureerde media en dan ongecensureerd in chocoladeletters. Zijn jullie misschien geïnteresseerd?”

De fixer en doorzetter Von Kreyfelt ten voeten uit. Met zijn charme, netwerk en directheid krijgt hij veel voor elkaar. Om woorden zit hij zelden verlegen. Dat blijkt al tijdens ons eerste telefoongesprek. “Wat zijn je intenties, waar wil je eigenlijk heen met je verhaal?” Een in argwaan gemarineerde vraag die wordt ingegeven door vervelende ervaringen. NRC en de Volkskrant frameden het platform in recente publicaties als extreemrechts. Von Kreyfelt wil voorkomen dat zijn platform te veel in een hoek wordt gedrukt.

Vooralsnog krijgen we het voordeel van de twijfel. Dus scharen we ons rond de vergadertafel. Daarbij geflankeerd door technicus en cameraman Erik van de Wetering en Fiona Zwart, interviewer en tevens Von Kreyfelts operationele rechterhand, die de grondvester begroet met een kus en een handdruk – een statement.

Voor de zekerheid zetten we de stoelen wat verder uit elkaar. Nog niet alle achterdocht blijkt gevaren. Von Kreyfelt: “Dus jij gelooft die onzin? Waar baseer je dat dan op, ik bedoel: wat zijn je bronnen?” 

Fiona Zwart, Von Kreyfelts operationele rechterhand, begroet de grondvester met een kus en een handdruk – een statement.

Eén ding is al snel duidelijk: Von Kreyfelt is zijn eigen man. Hij is wars van conventies. Dat was al zo toen hij als adolescent studeerde aan kunstopleiding De Ateliers in Haarlem. Die studie maakte hij af, maar vervolgens stortte hij zich al snel op het ondernemerschap, onder meer met Leitmotiv, een designwinkel, en later met een marketingbureau. Beide bedrijven deed hij vervolgens weer van de hand.

Het plan voor de oprichting van een onafhankelijk mediaplatform ontstond tijdens de financiële crisis die begon in 2008. Een typische systeemcrisis in zijn ogen. Maar tot zijn verbazing pakte iedereen vervolgens de draad weer op, alsof er niets was gebeurd. “Er was geen enkel tegengeluid. De politiek, de wetenschap, de journalistiek – ze stonden erbij en keken ernaar. Ik dacht toen: hier is iets structureel mis.”

Slechts een enkeling zei volgens Von Kreyfelt wel waar het op stond. Onder hen ondernemer en ‘dwarsdenker’ Erik de Vlieger. “Je zag Erik in de reguliere media af en toe roeptoeteren. Daar werd toen nogal lacherig over gedaan. Maar wat hij zei was bepaald geen onzin.”

In diezelfde periode maakte Von Kreyfelt min of meer bij toeval ook kennis met een interviewformat uit de psychotherapie waarbij de interviewer en geïnterviewde op slechts anderhalve meter van elkaar zitten en de gesprekken met twee camera’s worden vastgelegd. “Ik vond dat zeer indrukwekkend en dacht: dit is televisie, dit wil ik ook.”

Hij polste De Vlieger en voormalig parlementair verslaggever (Den Haag Vandaag, Nieuwsuur) Pim van Galen, tevens zijn buurman. Beiden reageerden enthousiast. Van Galen: “Lange interviews vind ik leuk. Ik kom van de NOS en dat is toch meer een echte nieuwsorganisatie.”

Samen besloten Von Kreyfelt en De Vlieger de stap te wagen. Von Kreyfelt: “We hebben gezegd: we gaan het doen, we gaan lange interviews uitzenden tussen deskundigen over de systemische problemen in hun vakgebied. Met twee belangrijke afspraken: er wordt niet in gesneden en de interviewer en zijn gesprekspartner moeten elkaar mogen.”

Café Weltschmerz doopten ze het format, naar de term ‘Weltschmerz’ die voor het eerst werd gebruikt in de achttiende eeuw door de Duitse schrijver Jean Paul Richter. Weltschmerz verwoordt het gevoel van diepe droefheid over de onvolmaaktheid van de wereld. De setting van de opnames – twee mensen op zwarte stoelen aan een zwarte tafel in een zwartgeverfde ruimte met aan de wand een felle lichtbron – versterkt dit sentiment. 

De Amsterdamse stadszender AT5 hapte toe. De Vlieger deed de interviews, Van Galen leerde hem hoe hij dat het beste kon doen. Zestien afleveringen telde deze eerste reeks, die werd uitgezonden vanuit het oude Filmmuseum in het Vondelpark. Gasten als Ewald Engelen, hoogleraar financiële geografie, en journalist Eric Smit (Follow the Money) schoven aan. 

De tekst gaat onder de foto verder.

Na dat eerste seizoen hield AT5 ermee op. Maar Von Kreyfelt en De Vlieger zetten door. Café Weltschmerz werd een soort rondreizend mediacircus. Eerst stelde de lokale zender Salto zijn studio in Pakhuis de Zwijger voor een dag in de week beschikbaar. In 2016 verhuisde de club naar Utrecht, waar Erik Hallers, eigenaar van Sublime FM, in een verbouwde kerk voor onderdak zorgde. Vervolgens keerde het interviewprogramma terug naar Pakhuis de Zwijger, tot de coronacrisis begin dit jaar roet in het eten gooide. Een galerie in Den Haag vlak bij het Mauritshuis, met uitzicht op het Torentje, bood in de tussenliggende periode soelaas.

Een bont gezelschap passeerde in al die jaren de revue. Kamerleden als Harry van Bommel en Mei Li Vos, Thierry Baudet, toen nog niet zo bekend, ex-bankiers als Nout Wellink en Rijkman Groenink, (ex-)hoogleraren (Arnoud Boot, Iteke Weeda), schrijvers (Leon de Winter, Theodor Holman). 

En waarom ook niet? Lange interviews waren en zijn dun gezaaid. Gesprekken bovendien waarin niet wordt geknipt, zonder commerciële belangen, over twist-appels in de samenleving – de islamisering, de EU, klimaatverandering – die in de reguliere media, door de makers steevast aangeduid als mainstream media (MSM), onderbelicht blijven, omdat ze te controversieel zijn, want politiek of sociaal incorrect en daarmee adverteerders en geldschieters tegen het hoofd stotend. Met slechts twee restricties: discriminerende meningen en oproepen tot geweld zijn niet toegestaan.

Dat zijn platform desondanks vaak als extreemrechts wordt neergezet, vindt Von Kreyfelt niet terecht. Hij refereert aan een column van Dennis Honing, een voormalige radicale moslim en opiniemaker die in een interview ooit flirtte met het neonazistische gedachtegoed. “Die opnames zijn nooit uitgezonden, hij doet niets meer voor ons.”

Von Kreyfelt denkt naar zijn zeggen sowieso niet in termen van links en rechts: “Ik val op goed onderbouwde verhalen en goede mensen, op authenticiteit.”

Blijft staan dat de interviews, discussies en columns op Café Weltschmerz regelmatig bol staan van tunnel- en complotdenken. Neem het interview met Willem Engel van eind mei dit jaar. De Viruswaarheid-voorman opperde in dat vanwege de vele wetenschappelijke termen – ‘surfactant’, ‘macrofagen’ – lastig te volgen gesprek onder meer dat de epidemie toen al voorbij was, de modellen van het RIVM niet deugden en ook de anderhalve meter nergens op was gebaseerd.

Bij Ramon Bril, zijn interviewer, een biochemicus, kwam hij ermee weg. Sterker: met onder meer de opmerking dat het aantal zelfdodingen tijdens de lockdown maar liefst tien tot vijftien keer zo hoog zou liggen als normaal, gooide Bril alleen maar olie op het vuur. Een constatering die ook nog eens niet bleek te kloppen. Het aantal zelfmoorden ligt sinds de coronamaatregelen van kracht zijn zo’n twintig procent lager, aldus het Landelijk Operationeel Team Corona.

Dat Engel biomedische wetenschappen heeft gestudeerd lijkt voor hem te pleiten. Maar dat is volgens kenners te kort door de bocht. “Hij weet vanuit zijn proefschrift veel over fijne druppels in de context van electrospray en massaspectrometrie,” aldus hoogleraar biowetenschappen Thomas Hankemeier in juni dit jaar tegen de Volkskrant. “Dat is niet hetzelfde als aerosolen afkomstig van mensen die virussen overdragen.”

Engel kan zeggen wat hij wil; hij hoeft, anders dan Rutte en De Jonge, geen land in crisis te besturen. Ook Engel zelf lijkt dat te beseffen. Tijdens het interview met Bril vat hij het treffend samen: “Ik mag onzin verkopen, daar zet ik alleen maar mezelf mee voor de gek. Als zij (overheid, RIVM, OMT – JS) onzin verkopen, dan lijden wij allemaal.”

Over slecht onderbouwde meningen gesproken: opperhoofd Von Kreyfelt kan er ook wat van. Hij claimt tijdens ons gesprek onder meer dat Brussel bepaalt wat er in de Nederlandse kranten staat. Immers, ‘die zijn inmiddels merendeels in handen van Belgische bedrijven’ (de Persgroep en Mediahuis – JS). En ‘die hebben weer nauwe banden met Belgische regering en de Europese Commissie, dat is algemeen bekend’. “Valt de EU uit elkaar, dan wordt België weer een derdewereldland.” Bewijs dat de Belgische regering, de EC en de uitgevers onder één hoedje spelen, laat staan dat zij de redactionele inhoud van de Neder-landse kranten dicteren, geeft hij niet.

Ze moeten niet te veel complotgekkies uitnodigen. En als ze dat al doen, zet er dan iemand tegenover.’

Erik de Vlieger, interviewer Café Weltschmerz

Ook oppert hij bij herhaling dat ‘meer dan de helft van het mkb in Nederland failliet is in 2021’. Bron daarvan volgens Von Kreyfelt: een onderzoek van McKinsey. Dat ligt toch net even iets anders. Het organisatieadviesbureau heeft mkb-ondernemingen gevraagd of ze bang zijn dat ze door de coronacrisis failliet gaan: op die vraag reageerde 50 procent positief.

Minstens zo bedenkelijk: de vele complotdenkers bij Café Weltschmerz. George van Houts en Kees van der Pijl (9/11), Willem Middelkoop (de Deep State), Karel van Wolferen (klimaatverandering, MH17, corona-virus): de rij lijkt schier oneindig.

Von Kreyfelt doet daar vrij laconiek over: “De hele geschiedenis zit vol met complottheorieën.” Maar strijdmakkers van het eerste uur als De Vlieger en Van Galen denken daar toch een tikkeltje anders over.

De Vlieger: “Na mijn vertrek kwamen er steeds meer van die aparte gasten. Van Houts, Engel, Van Wolferen. Karel heeft me nog gevraagd of ik zijn krantje (Gezond Verstand – JS) wilde financieren. Dat doe ik niet, ik wil niet in die hoek terechtkomen. Ze moeten niet te veel complotgekkies uitnodigen. En als ze dat al doen, zet er dan iemand tegenover als ik, die zegt: jij bent niet goed bij je hoofd.”

Van Galen: “Tegenspraak organiseren juich ik toe, maar ik heb niets met complottheorieën. Die spreken mij niet zo aan. Dan heb ik veel liever iemand als Maurice de Hond met zijn alternatieve visies.”

Dat, zoals Von Kreyfelt voortdurend beweert, de Nederlandse overheid bepaalt wat de omroepen mogen uitzenden, gaat er bij de voormalige Nieuwsuur-verslaggever al evenmin in. “We hebben in Nederland een van de meest pluriforme omroepbestellen van de hele wereld. Kijk of luister maar eens naar het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Dat zijn bijna allemaal vragen naar aanleiding van publicaties in de media – de audiovisuele voorop.”

Deze complotdenkers weerhouden sommige gasten er ook van om aan tafel te schuiven bij Café Weltschmerz, veronderstelt Van Galen. “Ik heb bijvoorbeeld onlangs nog geprobeerd Jesse Klaver in de studio te krijgen voor een interview over dertig jaar GroenLinks. Hij wilde niet, kreeg ik te horen. Ik denk dat dit imago daarbij zeker een rol heeft gespeeld.” 

Of Von Kreyfelt zich deze kritiek aantrekt, is de vraag. Hij is de eigenaar van het platform en soeverein, ook wat betreft de keuze van onderwerpen en interviewkandidaten. Naar eigen zeggen gaat hij daarbij niet over één nacht ijs. “Ramon Bril kwam bijvoorbeeld aanzetten met Willem Engel. Dan kijk ik eerst: wie is deze man, wat heeft hij te vertellen? Vervolgens geef ik toestemming voor de opnames en dan kijken we wat we ermee gaan doen. In dit geval hebben we het interview eerst laten zien aan een aantal deskundigen, onder wie immunoloog Pierre Capel en oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl. Die waren onder de indruk.” 

Écht almachtig is de grondvester van het online tv-station overigens allerminst. YouTube zit Café Welt-schmerz op de huid. De website heeft al een aantal filmpjes van het platform verwijderd, waaronder een interview waarin een huisarts een lans brak voor het gebruik van het omstreden antimalariamiddel hydroxy-chloroquine tegen CovId-19. Volgens YouTube is dit in strijd met de richtlijnen van de Wereldgezondheids-organisatie WHO. Het platform heeft dit via de rechter aangevochten, maar die gaf het bedrijf gelijk. 

Vrij recent was het opnieuw raak. Een interview met een huisarts die RIVM-baas Jaap van Dissel voor het medisch tuchtcollege wilde dagen leverde Café Welt-
schmerz een waarschuwing op; het platform mocht een week lang geen uitzendingen uploaden. De reden, volgens de toelichting: YouTube staat geen content toe waarin ‘de doeltreffendheid van de voorschriften van de WHO of lokale gezondheidsautoriteiten expliciet in twijfel wordt getrokken als het gaat om social distancing en zelfisolatie, waardoor mensen deze richtlijnen mogelijk niet opvolgen’.

Als YouTube deze lijn doortrekt kan Von Kreyfelt zijn borst nat maken. Twijfel over de doeltreffendheid van de coronamaatregelen komt frequent aan de orde tijdens de uitzendingen. Dat lijkt hij overigens zelf ook te beseffen. Hij sluit niet uit dat YouTube het Weltschmerzkanaal binnenkort helemaal sluit, zegt hij op de website van het platform.

Ook in eigen kring stuit de niet-aflatende kritiek op de aanpak van het virus op verzet. Psychiater, schrijver en columnist Esther van Fenema, sinds 2015 als interviewer verbonden aan Café Weltschmerz, heeft daar mede vanwege de felle kritiek op de coronamaatregelen inmiddels wat afstand van genomen. 

Van Fenema wil de politiek in. Ze is lijsttrekker geworden van NLBeter, een partij die zich vooral richt op het verbeteren van de gezondheidszorg. Met name de wijze waarop de overheid de zorg aanstuurt, steekt Van Fenema en haar partij. Ook Café Weltschmerz richt zich met zijn interviews voortdurend op het beleid van de overheid en de volgens het platform slechte en manipulatieve onderbouwing daarvan door onder meer het RIVM en het OMT. En toch vindt Van Fenema dat geen goede zaak. “Die uitzendingen dragen niet bij aan de rust en stabiliteit waar in deze crisis juist zo’n behoefte aan is. Bovendien staat dat gedis-
cussieer over het virus ver van mijn wetenschappelijke bed. Ik ben als arts veel meer evidence based.”

Van Fenema lijkt een uitzondering. Met zijn platform heeft Von Kreyfelt inmiddels ook veel goodwill opgebouwd. Onder anderen bij De Vlieger. De ondernemer, die tegenwoordig een vermogensbeheerbedrijf runt in Zuid-Portugal, gaat binnenkort weer aan de slag bij Café Weltschmerz als interviewer. Zijn eerste ‘project’: drie gesprekken met Edwin de Roy van Zuydewijn, de voormalige echtgenoot van prinses Margarita. Dit paar deed in 2003 in onder meer HP/De Tijd uit de doeken wat hun door het koningshuis allemaal zou zijn aangedaan.

We zijn nu sterk in de doelgroep veertig-plus, maar willen ons meer richten op de groep onder de veertig.’

Max von Kreyfelt, eigenaar Café Weltschmerz

Ook Van Galen draagt het online tv-station nog steeds een warm hart toe. “Ik roep weleens: ‘dit gaat me te ver!’ en dan vraag ik mij af: wil ik nog bij Café Weltschmerz blijven. Dat moet je natuurlijk niet elke week doen. Maar ze hebben ook zeer interessante gasten. Zo’n De Hond, die helder uitlegt dat de oversterfte door corona niet veel groter is dan tijdens de griepepidemie van 2018, of een Marli Huijer (filosoof en medicus – JS) die zegt: de dood hoort bij het leven, laten we liever de ouderen beschermen in plaats van alles platleggen: dat geeft toch te denken.”

Fan is ook Fiona Zwart. Zwart (33) – groene jurk, open gezicht – is in het dagelijks leven ondernemerscoach, vertelt ze. Ze komt uit een zakenmilieu – beide ouders zijn ondernemer – en volgde een hbo-opleiding media en entertainment. Daarnaast schrijft en blogt ze graag en wordt ze naar eigen zeggen gedreven door ‘oprechte nieuwsgierigheid naar mensen’.

Directe aanleiding voor haar om zich als vrijwilliger bij Café Weltschmerz te melden was de persconferentie waarin premier Rutte en minister De Jonge de eerste lockdown aankondigden. Zwart: “Mijn vriend en ik zaten met open monden te kijken. Dit is pure propaganda, was het eerste wat hij zei. Ook ik was stomverbaasd. Dit klopte niet, corona ís geen killervirus. Ik wist al vrij snel dat een lockdown vergaande gevolgen zou hebben voor onze maatschappij. Ik verdiep me al een aantal jaren in de farmaceutische industrie. Dat Rutte in deze eerste persconferentie al het woord vaccin in de mond nam, vond ik zeer opvallend. Toen Eus en de andere gasten bij DWDD direct na de persconferentie Rutte de hemel in begonnen te prijzen vanwege zijn ‘doortastende leiderschap’, zeiden we tegen elkaar: uit die televisie! We zijn op internet gaan zoeken, zo kwamen we bij Café Weltschmerz terecht. Ik dacht: ik wil hier iets aan doen, die lockdown druiste in tegen alles wat ik leuk en belangrijk vind. Ik vind het belangrijk dat we opstaan voor onze grondrechten en vrijheid. Daar hebben onze voorouders voor gevochten en dat mogen we niet zomaar inleveren voor schijnveiligheid. Het eerste gesprek met Max liep goed. Hij stelde zelfs een screentest voor. Daarom zit ik nu zowel voor als achter de schermen. Ik interview en ik assisteer Max bij de organisatie. Dat laatste is niet zijn sterkste kant.”

Zwart klopte precies op het juiste moment bij Von Kreyfelt aan. Café Weltschmerz wil verjongen, vertelt hij. “We zijn nu sterk in de doelgroep veertig-plus, maar willen ons meer richten op de groep onder de veertig. Onder meer door meer ruimte te bieden aan jonge interviewers. Daar zijn we eigenlijk al mee begonnen.

“Waarom jongeren? Juist zij gaan in de toekomst veel last krijgen van de coronamaatregelen. Dat zie je nu al. Zij belanden tussen wal en schip. Veel van hen kampen met depressies. Dat komt niet alleen door de coronamaatregelen, ook door wat ik omschrijf als de vierde technologische revolutie. Het sociale kredietsysteem in China, waarbij de inwoners op orwelliaanse wijze worden beloond of bestraft voor hun gedrag, is daarvan een goed voorbeeld. Misbruik van deze nieuwe technieken vormt een groot gevaar voor de mensheid.”

Om de jongeren te bereiken wil hij ook dat zijn platform meer op zoek gaat naar oplossingen. Te beginnen met een reeks interviews met onder anderen economen, kinderpsychiaters en orthopedagogen over de gevolgen van de coronamaatregelen. 

De verjonging gaat gepaard met een professionaliseringsslag, vervolgt Von Kreyfelt. Zwart en technicus/cameraman Van de Wetering krijgen straks deels voor hun inspanningen betaald. De vergoeding die het platform ontvangt van YouTube uit de advertentie-inkomsten – gemiddeld zo’n 2500 tot 3500 euro per maand – en donaties maken dit mogelijk. Ook wil hij zijn gasten straks iets gastvrijer gaan ontvangen, met bijvoorbeeld een maaltijd of een taxi.

Maar eerst: op naar Den Haag, alle studio- en opnameapparatuur inladen. Over vier dagen staan in Schiphol-Rijk alweer de volgende interviews gepland. Tegen wereldpijn is geen vaccin gewassen.