Het beste land om gek te worden
Tom Kellerhuis’ redactioneel in het februarinummer van HP/De Tijd.
Nergens is de geestelijke gezondheidszorg (ggz) beter geoutilleerd en rijker dan in Nederland, waarmee wij zonder twijfel het beste land ter wereld zijn om ‘gek’ te worden. We hebben samen met Noorwegen en Monaco de hoogste psychiaterdichtheid ter wereld: zesentwintig psychiaters per honderdduizend inwoners. En daarin schuilt precies het probleem.
Damiaan Denys, de 55-jarige hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Amsterdam, schreef er het recent verschenen boek Het tekort van het teveel – De paradox van de mentale zorg over. Willem Pekelder, onze verslaggever ter plekke, ging langs bij de Vlaamse psychiater in zijn Hollandse woonboerderij om over zijn boek, de regeldruk in zijn eigen vakgebied en het oneigenlijk gebruik van de psychiatrie te praten.
Volgens Denys zijn er grofweg twee paradoxen te onderscheiden in de ggz. Ten eerste is er in de welvarende westerse wereld meer geestelijk lijden dan in de arme derde wereld. Ten tweede: hoe meer geld, personeel en beleid er wordt uitgestort over de ggz, hoe groter de toeloop is van allerhande zorgvragers. Zo’n 90.000 patiënten met vaak ernstige psychische klachten staan daardoor op de wachtlijst. Terwijl het oneigenlijk gebruik van de psychiatrie volgens Denys hand over hand toeneemt – waarbij het, aldus de psychiater, gaat om klachten die tot het normaal menselijk lijden behoren.
Dat de psychiater vandaag allerlei ‘geestelijke welvaartsziekten’ op zijn bordje krijgt, hangt volgens Denys sterk samen met de marktwerking in de zorg. De ziel moet daarom terug in de psychiatrie, desnoods met geweld, bepleit Denys in zijn boek. “Met geweld bedoel ik: we moeten ons vak terugnemen, ons mooie vak dat ons is ontnomen door de politiek en de media. Niet zíj bepalen wat psychiatrie is, dat doen we zélf. Misschien moeten we gaan staken. In elk geval stoppen met die bergen administratie. Het is toch curieus dat een psychiater zijn patiënten niet meer kan zien, simpelweg omdat hij achter de computer zit te administreren?!”