Biden wint

Biden heeft een enorm budget tot zijn beschikking en kan daar zijn voordeel mee doen op campagnegebied door te investeren in reclame in belangrijke staten als Florida en Pennsylvania. Wanneer hij op 3 november direct de benodigde kiesmannen wint, met name in deze swing states, dan kan dit uitpakken in een landslide-overwinning. Op verkiezingsnacht is dan al duidelijk wie gewonnen heeft, zonder dat op de uitslag van andere staten hoeft te worden gewacht.

Tot nu toe stelt Bidens populariteit in van oorsprong Republikeinse staten niet teleur. Indien de stemmen te dicht bij elkaar liggen om een oordeel te vellen, dan kan de uitslag langer op zich laten wachten. Pas wanneer de resultaten van de meeste staten binnen zijn, en duidelijk is of staten als Arizona en Georgia dit jaar blauw kleuren, kan worden geconcludeerd dat Biden de meeste kiesmannen heeft behaald.

Volgens Amerika-kenner Maarten Kolsloot, die op dit moment in het theater staat met de voorstelling Donald Trump is niet gek, ligt een Biden-winst op dit moment het meest voor de hand. “Biden staat in het gemiddelde van de peilingen meer dan tien procentpunten voor op Trump. Dat is een veel grotere voorsprong dan Hillary Clinton in 2016 had. De kans dat Biden wint is groter dan tachtig procent.”

Dit verkiezingsjaar brengt een recordaantal kiesgerechtigden zijn of haar stem uit via early voting. Maarten Zwiers, universitair docent amerikanistiek en eigentijdse geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, ziet hierin een voordeel voor de Democraten: “Door Trumps uitspraken over fraude bij stemmen per post zien we nu dat veel meer stemmers gebruikmaken van early voting, om er zeker van te zijn dat hun stem geteld wordt. Wat het effect daarvan zal zijn, is nu nog onduidelijk, maar het kan in het voordeel van Biden werken.”

De kans dat Biden wint is groter dan tachtig procent

Amerika-kenner Maarten Kolsloot

De verwachting is dat de opkomst dit jaar met 150 miljoen stemmers tegenover 139 miljoen in 2016 sowieso uniek zal zijn. Met meer dan 14 miljoen Amerikanen die hun stem al hebben uitgebracht, kan dit aantal zelfs overschreden worden. Kolsloot: “De kans is aanwezig dat een goede opkomst in het voordeel van Biden werkt, maar we moeten niet vergeten dat het enthousiasme voor de president in zijn eigen kring groot is. Daarnaast is stemmen dit jaar niet zo vanzelfsprekend als andere jaren. De concrete omstandigheden op verkiezingsdag zijn moeilijk: een hoge werkloosheid, economische zorgen, angst om besmet te worden, een slechte toegang tot stembureaus. Dit zijn allemaal zaken die meewegen.”

Trump wint

Hoewel de peilingen een duidelijke voorsprong voor Biden aangeven, weten de Democraten sinds vier jaar maar al te goed hoe misleidend polls kunnen zijn. Onduidelijk is hoe groot de groep Trump-stemmers is, die hier niet openlijk voor durft uit te komen. Zij kunnen potentieel voor een verrassing zorgen.

Bovendien behaalde Hillary Clinton in 2016 drie miljoen stemmen meer dan Trump, maar won hij de race met dank aan het kiesmannenstelsel. Daar zou hij dit jaar opnieuw van kunnen profiteren. Zwiers: “Biden staat voor in de peilingen, maar dat hoeft niet zoveel te zeggen. Het zal, net als in 2016, weer gaan om de swing states, zoals Florida en Pennsylvania. Zodoende kan Trump herkozen worden zonder de popular vote te winnen, dat is vier jaar geleden ook gebeurd.”

Ook Kolsloot wil niet blind van de voorspellingen uitgaan: “Op dit moment staat Biden er goed voor: hij doet het beter in de peilingen en heeft een groter budget dan Trump, maar we kunnen altijd nog verrast worden. Hillary Clinton was de gedoodverfde winnaar in 2016, totdat FBI-directeur James Comey elf dagen voor de verkiezingen met een brief over haar e-mails kwam, die heeft bijgedragen aan haar ondergang.”

Om een overwinning te vergaren, moet Trump het niet hebben van zijn pandemiestrategie. Inmiddels zijn 219.000 Amerikanen aan het coronavirus overleden, terwijl de besmettingen in veel staten weer oplopen. Door zichzelf te positioneren als een held die het virus heeft overwonnen, die zich beter voelt dan ooit, hoopt hij kiezers die het virus nog niet van dichtbij hebben meegemaakt en staan te popelen om de economie weer open te gooien aan zich te binden. Zowel binnen als buiten het Witte Huis werkt hij aan zijn herverkiezingscampagne.

Het is voor Trump van groot belang om de laagopgeleide, witte kiezers aan zich te blijven binden

In plaats van een tweede televisiedebat tussen beide kandidaten, waren Trump en Biden deze week afzonderlijk te gast bij respectievelijk NBC en ABC voor een town hall, een ontmoeting met kiezers. Deze strategie kan in Trumps voordeel werken, aangezien Biden in bijna alle polls als winnaar van het eerste televisiedebat in Cleveland naar voren werd geschoven. Het is voor Trump van groot belang om de laagopgeleide, witte kiezers aan zich te blijven binden. In solo-optredens weet hij die groep beter aan te spreken. Als hij die kiezers nog twee weken voor zich weet te winnen, en de ellenlange wachtrijen bij stembureaus hen niet afschrikken, dan kan dit overwinningen in belangrijke staten met veel kiesmannen opleveren, zoals Texas, Florida en Pennsylvania. Of dit genoeg is voor een uiteindelijke overwinning, valt nog te bezien.

Onduidelijke uitslag

De spiraal van onduidelijkheid begint op het moment dat zowel Biden als Trump niet direct een duidelijke meerderheid weet te behalen. In dat geval zal de uitslag niet op 3 november helder zijn, met een periode van onzekerheid als gevolg. De volgende scenario’s lijken wellicht onaannemelijk, maar Amerika weet dat ze sinds 2016 overal rekening mee kan houden.

Afgelopen donderdag vroeg Savannah Guthrie tijdens de townhallbijeenkomstop NBC aan president Trump waarom hij twee berichten van de rechts-extremistische groep QAnon had geretweet, waarin het samenzweringstheorieën rondom de dood van Osama bin Laden verspreidde. “Ik weet er niets van, het was een retweet, het was iemands mening”, antwoordde Trump, waarop Guthrie hem eraan herinnerde dat hij de president van de Verenigde Staten is en niet iemand crazy uncle. De aanval op de media die daarop volgde, is soortgelijk aan de (Twitter)-hetze die we kunnen verwachten, wanneer het hem niet lukt om de verkiezingen op 3 november te beslechten. Trump noemt de media zo fake en corrupt, dat hij zich wel tot het internet moet wenden: “Als ik geen sociale media had […] dan zou ik niet in staat zijn om mijn woord naar buiten te krijgen.”

In het aannemelijke geval dat op verkiezingsnacht nog geen uitsluitsel over de uitkomst bestaat – het tellen van de miljoenen poststemmen kan dagen, en in sommige gevallen zelfs weken in beslag nemen – zal Trump de sociale media aangrijpen om desondanks zijn winst claimen, terwijl hij zijn tegenstander aanvalt en zwartmaakt. Op 30 juli stuurde hij al een tweet de wereld in met de woorden: “Moeten verkiezingsresultaten op verkiezingsnacht kennen, niet dagen, maanden of zelfs jaren later!” Een feitelijke onjuistheid: waar poststembiljetten in 26 staten voor op 3 november binnen moeten zijn, geldt voor 24 staten dat de biljetten die na verkiezingsdag binnenkomen nog worden meegeteld, zolang het poststempel geen latere datum dan 3 november aangeeft. Dit geldt bijvoorbeeld voor swing states als Michigan, Minnesota, en Pennsylvania. Daarnaast mogen poststemmen niet in alle gebieden al voor verkiezingsdag geteld worden, waardoor het proces op (en na) verkiezingsdag veel tijd in beslag kan nemen.

Opvallend is dat ongeveer een kwart van de Trump-stemmers zich voorneemt om per post te gaan stemmen, terwijl dit voor meer dan de helft van de Biden-stemmers geldt.

Deze verkiezingen wordt, onder andere vanwege de coronapandemie, een recordaantal poststemmen verwacht. Opvallend is dat ongeveer een kwart van de Trump-stemmers zich voorneemt om per post te gaan stemmen, terwijl dit voor meer dan de helft van de Biden-stemmers geldt. De kans is dus klein dat Trump bij een achterstand op basis van de telling van de poststemmen alsnog een overwinning zal behalen. Het verschijnsel dat Democratische kandidaten vaak profiteren van het tellen van de poststellen na verkiezingsdag wordt red mirage (rode luchtspiegeling) genoemd.

Zwiers: “Dit betekent dat Trump op het eerste gezicht de verkiezingen heeft gewonnen, omdat absentee ballots en mail-in votes nog niet zijn geteld. Het zou mij in dat geval niet verbazen dat Trump zichzelf als winnaar uitroept. Hij haalt immers kracht uit het creëren van chaos.” Wanneer Biden vervolgens een meerderheid van de kiesmannen haalt en het presidentschap wint, zal Trump de zaak proberen uit te stellen door het systeem frauduleus te noemen, zoals hij de afgelopen maanden al vaak deed, toen hij kritiek uitte op zowel het stemmen per post als op de posterijen.

Ondanks dat het tellen van de poststemmen veel tijd in beslag kan nemen, vreest Kolsloot in principe niet voor een onduidelijke verkiezingsuitslag. Hij verwacht eerder dat de periode voorafgaand aan de verkiezingen hectisch zal verlopen. In staten waar early voting beschikbaar is, zoals Georgia en Texas, staan kiezers uren in de rij om te kunnen stemmen. “In deze staten waren bij de voorverkiezingen ook al problemen, zoals te weinig stembureaus en vrijwilligers, niet-geaccepteerde stembiljetten en falende apparatuur. Daarnaast neemt in verschillende swing states het aantal coronabesmettingen toe. Dit zal consequenties hebben voor de opkomst en het aantal beschikbare medewerkers in stemlokalen.”

Als er geen duidelijke winnaar is voordat het kiescollege bijeenkomt in december, dan kan uiteindelijk een beslissing door het Hooggerechtshof worden afgedwongen

Wanneer onrust over de uitslag blijft bestaan, kan het zo ver komen dat het Hooggerechtshof een rol moet gaan spelen. Dit gebeurde eerder in 2000, bij de strijd tussen Bush en Gore. Zwiers: “Dit scenario zou mogelijk gunstig zijn voor Trump, omdat Amy Coney Barrett naar alle waarschijnlijkheid benoemd wordt tot rechter op het Hof, waardoor de conservatieve rechters een grote meerderheid krijgen. Dan hangt het af van de integriteit van de rechters. In 2000 oordeelde het Hooggerechtshof op basis van federale wetgeving (United States Code) en de Grondwet dat het hertellen van stemmen in Florida moest stoppen, waardoor de staat naar Florida ging en Bush president werd. Zoiets kan nu weer gebeuren; als er geen duidelijke winnaar is voordat het kiescollege bijeenkomt in december, dan kan uiteindelijk een beslissing door het Hooggerechtshof worden afgedwongen. Daarom staan er nu ook al advocaten van beide partijen in de startblokken.”

Afgezien van alle valpartijen die het gladde ijs tussen verkiezingsdag en de inauguratie van de nieuwe president met zich mee kan brengen, bestaat er nog een finale, ietwat ondenkbare optie. Hoewel de Grondwet duidelijk voorschrijft dat de ambtstermijn van de oude president op 20 januari om twaalf uur ‘s middags eindigt, is niet helder wat er gebeurt als Trump alle democratische voorschriften aan zijn laars lapt en het Witte Huis bij een Biden-winst letterlijk weigert te verlaten. In dat geval zou de voormalige president huisvredebreuk plegen op de woning van de nieuwe president. Bizar, ondenkbaar en onrealistisch, maar op de vraag of hij een verlies zal accepteren, antwoordde Trump al meer dan eens: “We zullen zien wat er gebeurt.”