Typhoon: ‘De westerse samenleving ondersteunt het idee van witte superioriteit’
Typhoon (pseudoniem van Glenn de Randamie, 1984) is vanavond de eerste gast in een nieuw seizoen Zomergasten. HP/De Tijd sprak hem vijf jaar geleden over zijn culturele smaak, maar uiteindelijk ging het gesprek over veel meer dan dat: “Laten we als land eens eerlijk zijn over onze zwarte bladzijdes. Steek die hand eens in eigen boezem. Herschrijf die geschiedenisboeken eens.”
/Boeken
“Ik zou best veel meer willen lezen, maar door tijdgebrek lukt me dat niet. Als ik nu al iets lees, doe ik dat omdat ik er iets van wil leren. Ik ben nu Verslaafd aan liefde van Jan Geurtz voor de tweede keer aan het lezen. Dat is een boek dat iedereen moet lezen. Het boek geeft heel inzichtelijk weer hoe je door een negatief zelfbeeld je handelen beïnvloedt. Ik heb het veel over de liefde. Lobi Da Basi, liefde is de baas. Maar als je niet van jezelf houdt, kun je ook niet van anderen houden. Ik vind het lastig om mezelf te accepteren zoals ik ben, ik vind het lastig om van mezelf (met al mijn gebreken) te houden. Jan Geurtz biedt wat dat betreft eyeopeners. Hij schrijft bijvoorbeeld: ‘Je hoeft helemaal niets te verbeteren om een goed en waardevol mens te zijn, gewoon ophouden met te geloven dat je dat nog niet bent is voldoende.’ Het is jammer dat er in Nederland altijd zo hoogdravend over spiritualiteit wordt gedaan. Spiritualiteit is voor mij als zuurstof, als ademen: het is van iedereen, voor iedereen, op elk moment, waar dan ook ter wereld.
“Rodaan al Galidi vind ik de beste schrijver van Nederland. Een schrijver van wereldformaat. Zijn familieepos Dorstige rivier is een van de mooiste boeken die ik de afgelopen jaren heb gelezen. Zijn compleet nieuwe manier van schrijven, zo beeldend, zo op de ervaring, heeft grote indruk op me gemaakt. Het boek vertelt het verhaal van de Iraakse familie De Vogel, van wie het leven drastisch verandert als Saddam Hussein aan de macht komt. In de Amerikaanse pers werd het ‘de Irakese tegenhanger van De vliegeraar’ genoemd. Lezen!
“En een boek dat zowel mannen als vrouwen moeten lezen, is Vrouwenlichaam, vrouwenwijsheid van Christiane Northrup. Ik ben altijd al nieuwsgierig geweest naar vrouwen: naar de relatie tussen religie en vrouwen, de positie van vrouwen, vrouwelijkheid in ons als mens en in mij als man, de rolverdeling tussen man en vrouw. Al deze dingen komen in dit boek aan bod. Ik noem mezelf absoluut geen mannelijke feminist; het gaat mij niet om de bevordering van de rechten van de vrouw, maar om gelijkheid in het algemeen. Maar voor mannen is dit juist ook heel goed om te lezen. Niet alleen om meer van vrouwen te begrijpen, maar ook van jezelf.
“Waar ik me dood aan erger, zijn de geschiedenisboeken op school. Want hoe komt het bijvoorbeeld dat er een Tweede Wereldoorlog is gekomen? Don’t come with that bullshit van een Adolf Hitler die het kwaad personifieert. Zo zwartwit is het niet. Nee, er is een hele westerse samenleving die het idee van witte superioriteit ondersteunde en ondersteunt. Daar komt dat vandaan. En we hebben er blijkbaar geen moer van geleerd. Een van de eerste daden na de Tweede Wereldoorlog – toen we vijf jaar lang zelf hadden ondervonden hoe het was om vernederd te worden, om onderdrukt te worden – was het ondersteunen van het apartheidsregime in ZuidAfrika. Dat is als een moeder die een klap geeft aan haar oudste zoon, die vervolgens weer een klap geeft aan zijn jongere broertje, die weer aan de jongste en die weer aan de kat. Wil je daadwerkelijk iets veranderen dan moet je ons handelen inzichtelijk maken. Nederland moet zichzelf niet langer de hand boven het hoofd houden. Steek die hand eens in eigen boezem. Laten we eens eerlijk zijn over onze zwarte bladzijden. Herschrijf die geschiedenisboeken eens.”
‘We voelen met z’n allen dat de manier waarop de wereld geregeerd wordt niet meer bij ons past.’
/Theater
“Theater staat van al deze culturele uitingen het verst bij mij vandaan. Maar het is wel een wereld waarin ik me steeds meer vertrouwd begin te voelen. Ik heb afgelopen 4 mei bijvoorbeeld met Wende Snijders in Carré gestaan, met de voorstelling Theater na de Dam. Theater is heel intiem: je kunt je niet verschuilen achter het bombastische van een concert. Je kunt jezelf niet ontzien. Je staat daar gewoon naakt op een podium. Ik moest van Wende het nummer ‘Laat me niet alleen’ zingen, de Nederlandse vertaling van ‘Ne me quitte pas’ van Jacques Brel. Juist die tekst werd me in aanloop naar de voorstelling weleens te veel.
“Ik wil volgend jaar de theaters in met mijn eigen theatertour. Juist omdat het spelen in zo’n zaal zo oncomfortabel is, zie ik dat als een grote uitdaging. Van Wende heb ik veel geleerd. Het is bijna angstaanjagend hoe goed en dedicated zij is. Cabaretier Roué Verveer vind ik ook erg goed. Hij is altijd ongekend scherp. En ik heb wat vrienden waarvan ik weet: die gaan binnen no time doorbreken. Akwasi bijvoorbeeld. Akwasi is een heel goede rapartiest, maar ook als acteur heel goed, als televisiemaker… Dat is zo’n creatief vat dat ik weet dat we daar de komende jaren nog veel van gaan horen.”
/Muziek
Kendrick Lamar
“Ik ben niet zo’n muziekhopper. Als ik iets goed vind, luister ik dat net zo lang totdat ik weer iets anders goed vind. Op dit moment begin ik elke ochtend met het album Lágrimas Negras van de Cubaanse pianist/ componist Bebo Valdés en flamencozanger Diego el Cigala. Perfecte muziek voor een zomerochtend. Het album To Pimp a Butterfly van Kendrick Lamar zet ik ook graag op. Kendrick Lamar is de Messi in de nieuwe generatie rappers; hij is zo extreem goed dat het angstaanjagend is. Zijn eerste plaat Good Kid, M.A.A.D City was al sterk, maar met deze tweede plaat heeft hij echt een klassieker afgeleverd. In zijn muziek zit een hoop frustratie, een hoop vuur. Het blanke superioriteitsgevoel is in de Verenigde Staten nog heftiger dan in Europa: zwarte jongens worden zonder aanleiding door de politie neergeknald, en de witte police officers hoeven zich vervolgens nergens voor te verantwoorden en gaan vrijuit. Lamar benoemt die witte onderdrukking van de zwarte Amerikanen, maar weet er gelijk party-achtige muziek van te maken. Dat vind ik heel knap. Ik hoop zijn optreden dit jaar op Lowlands te kunnen zien.
“Via Spotify luister ik naar verschillende soorten muziek. Balkanmuziek, Russische muziek, Kaapverdische muziek – ik hou wel van dat soort volksmuziek. Maar ik kan ook genieten van surfrock of gipsypunk, al ben ik niet erg van de house. Van Jett Rebel verwacht ik dat hij ons de komende jaren op muzikaal vlak nog vaak gaat verrassen. Die gast is echt ontzettend goed. Chef’Special, Kensington en Dotan volg ik ook op de voet. Kenny B vind ik ook echt heel erg tof. Zijn single Parijs (‘Praat Nederlands met me’) is geniaal geschreven. Net als de rest van zijn album trouwens. Kenny B is zo’n wijze man met zo’n groot hart dat ik me bevoorrecht voel dat ik hem in mijn radius heb. Qua leeftijd had hij mijn vader kunnen zijn, maar dat merk je aan niets. Hij heeft de spirit van een jonge leeuw.”
/Beeldende kunst
“Ik heb een museumjaarkaart omdat ik mezelf wil pushen om naar musea te gaan, maar eerlijk gezegd kom ik er niet vaak. En dat is jammer, want na een bezoek aan een museum voel ik me altijd verrijkt. Het laatste toffe museum waar ik ben geweest is het Magritte Museum in Brussel, een museum rond het werk van de surrealist René Magritte. Zijn schilderijen doen iets wat heel goede muziek ook doet: het raakt je. Eerst houdt het je hoofd bezig, dan houdt het je hart bezig en dan houdt het je onderbuik bezig. Als ik naar zijn werk kijk, denk ik: yo, hoe kun jij met een simpel beeld zo dicht bij de kern van het leven komen? Ik zou het bijna een spirituele ervaring willen noemen, maar dan verhef je het weer tot iets.
“Een andere favoriet van mij is de Amerikaanse schilder Jean-Michel Basquiat. Hij was een soort protegé van Andy Warhol, die trouwens ontzettend verliefd op hem was. Basquiat is eigenlijk de eerste zwarte moderne kunstenaar die groot is geworden met een compleet eigen stijl. De documentaire die over zijn korte leven is gemaakt, The Radiant Child uit 2010, heeft veel indruk op me gemaakt. Maar wat het meest bizarre was: hij heeft een schilderij gemaakt dat Glenn 1984 heet. Mijn voornaam, mijn geboortejaar. Ik heb op mijn album Lobi da Basi ook een nummer staan dat Glenn 1984 heet, als eerbetoon aan hem en zijn schilderij. Basquiat was erg bezig met het vinden van zijn roots. Het op zoek gaan naar je eigen cultuur is ook de grote levenslijn door Lobi da Basi. “Waar ik nog heel graag naartoe wil, is Museum de Fundatie in Zwolle. Dat is de trots van onze stad. Bij elke aankondiging van een nieuwe tentoonstelling denk ik: daar moet ik heen. Maar dan komt het er weer niet van. Die tentoonstelling over het oeuvre van Jan Cremer wil ik bijvoorbeeld best zien, maar dan vind ik er de tijd niet voor. Zwolle heeft sowieso wel iets met kunst. Peter Blom, alias Delic uit de rapformatie Opgezwolle, die papi is kunstenaar pur sang. Die raakt me met zijn werk recht in mijn onderbuik. De schilderijen van Marit Otto, ook uit Zwolle, raken me ook diep. Op mijn nieuwe EP Mori Lobi komt een nummer dat geïnspireerd is op een werk van haar. Wanneer die plaat komt, weet ik nog niet, maar hij komt er. Het verhaal van Lobi da Basi is nog niet klaar. Het nummer ‘Zolen boven m’n kruin’ is geïnspireerd door het schilderij dat Marit ooit maakte waarop je de onderkant van schoenzolen ziet. Dat beeld raakte me meteen: dat was zo herkenbaar voor de situatie waar ik lange tijd in heb gezeten, dat gevoel van onderdrukking… Dat je jarenlang tegen een glazen plafond aankijkt, ziet waar je heen wilt, maar er niet bij kunt en letterlijk de zolen ziet van de mensen die boven je staan. Jammer genoeg had Marit het schilderij al met iemand geruild voordat ik ’t kon kopen, want ik had ’t heel graag thuis aan de muur willen hangen.”
/Film
“De laatste film die ik heb gezien is Whiplash, over een jongen die er alles aan doet om de beste jazzdrummer van de wereld te worden. Toffe film. Heel herkenbaar ook. Iedereen die iets wil bereiken in de muziek doet dat met dedicatie. Het is hard werken, voor lanterfanten is geen tijd. Dat wordt in deze film heel goed in beeld gebracht.
“Birdman van regisseur Alejandro González Iñárritu – over een aan lager wal geraakte acteur die zijn carrière op het toneel weer nieuw leven in wil blazen – is fucking ziekelijk. Dat is een van de beste films die ik de afgelopen jaren heb gezien. Wat ik daar zo tof aan vind, is dat ze de illusie wekken dat de film in één shot is opgenomen. Je weet dat erin geknipt en geplakt moet zijn, maar je kunt niet zien waar ze dat hebben gedaan. En die soundtrack, dat vleugje surrealisme, het leven van acteren is superdik – Birdman is gewoon een kunstwerkje. Als je zoiets kunt maken dan vat je het. Edward Norton, die een van de hoofdrollen speelt, is een van de beste acteurs van dit moment. Of hij nu een neonazi speelt in American History X of een padvinder in Moonrise Kingdom… je gelooft hem als een malle. Zijn kracht is dat hij een atypische acteur is, net zoals ik misschien wel een atypische popartiest ben.
“De beste film ooit gemaakt? Ik zou The Godfather-trilogie zeggen. Dat epos is gelaagd als een malle. Wat ik daar zo goed aan vind, is dat allerlei menselijke processen zo goed in beeld worden gebracht. Vriendschap is niet eenduidig, er kan ook verraad in vriendschap zitten. Liefde is niet eenduidig. Volg je de lijn van het geld? Dan verlies je altijd. Je neemt iets, en er wordt iets van je afgenomen. Politiek, maffia en religie – alles komt hier bij elkaar en wordt naar een hoger level getild. V for Vendetta is ook superfuckingvet. Die film leerde me dat we de wereld zien door de ogen van de politiek en de media, en dat we daardoor slechts een fractie van de werkelijkheid zien. Er komt een punt dat we doorkrijgen dat we niet meer afhankelijk moeten zijn van de overheid, maar dat we het allemaal zelf moeten gaan doen. Power to the people. En dat punt gaat komen, ook in Nederland, en daar kijk ik heel erg naar uit. De eerste stappen ernaar zijn al gezet. Kijk naar zo’n love-movement, waar Lobi Da Basi misschien ook wel een van de aanjagers van is, maar ook naar de bezetting van het Maagdenhuis en de Occupy-beweging. We voelen met z’n allen dat de manier waarop de wereld geregeerd wordt niet meer bij ons past, dat we de macht zelf naar ons toe moeten trekken. We voelen met z’n allen dat ons lichaam ziek is, en dat we daar iets aan moeten doen. Misschien weten we nog niet precies hoe we beter kunnen worden, want we zijn geen doktoren, maar we proberen al eens wat. I might not see the day, maar beetje bij beetje gaan we naar een wereld waarin we niet meer afhankelijk zijn van een systeem, zelfvoorzienend zijn en zelf richting gaan geven. Daar kijk ik echt naar uit.”/
Typhoon in het kort
Typhoon (pseudoniem van Glenn de Randamie, 1984) is rapper. In 2004 won hij De Grote Prijs van Nederland, in de categorie R&B en hiphop. Een jaar later tekende hij zijn eerste contract bij hiphoplabel TopNotch, waar hij in 2007 zijn debuutalbum Tussen licht en lucht uitbracht. Het album werd goed ontvangen, want Typhoon won meerdere prijzen, waaronder de Zilveren Harp voor aanstormend talent. Toch bleef een landelijke doorbraak nog even uit. Na diverse samenwerkingsverbanden met andere rappers (waaronder de Fakkelbrigade) kwam in de zomer van 2014 zijn tweede soloplaat uit: Lobi Da Basi. Vrij vertaald: ‘Liefde is de baas.’ Het werd zijn definitieve doorbraak in Nederland.