IDFA-directeur Nyrabia: ‘Een zinkend schip? Absoluut niet!’
In 2013 zat hij nog in een Syrische gevangenis wegens de productie van een kritische film, nu is hij voor het tweede jaar op rij artistiek directeur van ’s werelds grootste documentaire-festival – IDFA. Wij spraken Orwa Nyrabia (1977) – een household name in de filmindustrie – op zijn hoofd-kwartier, waar hij de 32ste editie van IDFA voorbereidt.
Wat is dit jaar uw favoriete IDFA-documentaire?
“Dat is de million-dollar question. We hebben ruim driehonderd goede films, maar ik zal er twee noemen. Froth, een debuutfilm over mensen in Rusland die overleven door resten van oorlogsschepen op te duiken en te verkopen, en Speak So I Can See You, een sobere, Servische film over een radiostation dat gesloten wordt. Twee uitzonderlijke films van veelbelovende filmmakers.”
En uw minst favoriete?
“O! Daar zou ik nooit antwoord op geven. Maar doorgaans houd ik minder van documentaires die je een les willen leren of een punt willen maken. De documentaire is een breed veld dat zowel journalistiek als kunst kan omvatten.”
Maar nog altijd meer reportage dan kunst, toch?
“Ik zou het woord documentaire niet gebruiken zonder het woord film. Het verschil tussen journalistiek en film is dat journalistiek je op de hoogte houdt, terwijl film je naar grotere hoogten brengt. Film is beschouwend en leeft langer. Het moet meer zijn dan een dienaar van het onderwerp.
“Daarbij is film de duurste kunstvorm. Ik vind dat elke film moet bewijzen het geld waard te zijn. De camera moet iets toevoegen, anders kun je het verhaal ook als boek of als radioshow maken.”
Wat is dit jaar de hot topic? Het klimaat?
“Bij IDFA krijgen we 4500 documentaires per jaar binnen, dus het is heel divers. We ontvangen wel veel films over het verband tussen religie en extreemrechts, en films die kritisch zijn op het koloniale erfgoed van het Westen, maar er is niet één grote trend. Documentairemakers zijn niet aan te sturen.”
Vorig jaar beloofde IDFA om in 2020 vijftig procent vrouwelijke regisseurs te hebben. Schiet het op?
“We halen de doelstelling dit jaar al. Niet alleen met regisseurs: ook de interne organisatie van IDFA bestaat voor de helft uit vrouwen.”
Het IDFA-publiek lijkt steeds grijzer te worden. Zijn jullie van plan te verjongen?
“Dit is niet alleen een probleem van IDFA, maar van alle kunst en cultuur in Europa. Inderdaad, als kunstorganisaties geen ander pad kiezen, dan sterven wij samen met ons publiek over een paar decennia.
“Sommigen kiezen ervoor om films te vertonen over bijvoorbeeld Instagram, omdat jongeren daarvan houden. Dat is een ramp. Bij IDFA proberen wij ons programmateam jong te houden; de gemiddelde leeftijd is nu rond de dertig. Als het festival wordt samengesteld door jonge mensen, dan trek je die ook aan.”
Streaming, online piraterij en een ouder wordend publiek – bent u niet op een zinkend schip gestapt?
“Nee, absoluut niet! IDFA is het grootste documentairefilmfestival van de wereld. We hebben 285.000 bezoekers per jaar. IDFA is het Mekka van de documentaire. En als je ziet hoeveel documentaires er geproduceerd en gekeken worden, dan is vraag eerder: zitten we in de golden age van de documentaire?”
Het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) 2019 duurt van 20 november tot en met 1 december.