Toenemende medicijntekorten: welkom in Takki Takki Land
Nederland heeft het beste zorgstelsel van heel Europa. Toch steeg het aantal medicijnen dat (tijdelijk) niet leverbaar is de afgelopen jaren explosief. Apothekersorganisatie KNMP waarschuwde begin deze week zelfs dat deze aantallen nog zullen stijgen. Nog even en Nederland wordt een farmaceutisch Takki Takki Land, waarschuwt columnist Jan Smit.
“Beste mevr. X, helaas kunnen wij uw antibioticum niet meer leveren. Wij raden u dit [ ] alternatief aan.” Een vriendin van mij, die al twee keer met zware koorts in het ziekenhuis is opgenomen als gevolg van de pijnlijke huidontsteking wondroos, wist niet wat ze las toen ze onlangs een mail kreeg van haar apotheker. Benzylpenicilline, een zogeheten smal spectrum penicilline dat zij maandelijks preventief krijgt toegediend, is binnenkort niet meer te verkrijgen.
Ze gebruikt deze penicilline inmiddels twee jaar. Tot grote tevredenheid – een nieuwe wondroosaanval is haar al die tijd bespaard gebleven. Evenals een lymfoedeem in haar been, haar grootste nachtmerrie. De lymfeklieren in haar lies zijn door een ziekte flink aangetast. De wondroos maakt dit steeds erger. Dat kan een oedeembeen veroorzaken.
Kon ze de penicilline zelf niet aanleveren? Bij Alibaba was het goedje per kilo te koop. Dat leek de apotheker niet zo’n goed plan.
Een antibioticumkuur, het door haar apotheker gesuggereerde alternatief, zag ze niet zitten. Te veel bijwerkingen. Dus mailde ze naar het ministerie van Volksgezondheid. Hoe kon dit? Daar gaan wij niet over, kreeg ze te horen. Ze zocht opnieuw contact met haar apotheker. Bood het buitenland wellicht soelaas? Moeilijk, moeilijk, reageerde de pillendraaier. En als ze nu zelf de benzylpenicilline aandroeg? Bij internetgrootgrutter Alibaba was het goedje per kilo te koop. Dat leek de apotheker niet zo’n goed plan.
Een raar verhaal? Nederland heeft toch het beste zorgstelsel in heel Europa? Helaas, de ervaringen van de vriendin zijn exemplarisch. Het aantal medicijnen dat (tijdelijk) niet leverbaar is, steeg de afgelopen jaren explosief – van 174 in 2010 tot liefst 769 vorig jaar. Dit jaar worden dat er nog meer, waarschuwde de apothekersorganisatie KNMP begin deze week.
Belangrijke oorzaken volgens de KNMP is de Wet geneesmiddelenprijzen en het preferentiebeleid: het recht van zorgverzekeraars om van medicijnen waarvan het octrooi verlopen is alleen de goedkoopste(n) merken te vergoeden.
‘Bijwerkingen’
Vanuit de overheid gezien is dit voorkeursbeleid begrijpelijk: de zorgkosten rijzen de pan uit. Maar de ‘bijwerkingen’ zijn niet mals. Door de lage winstmarges op deze zogeheten generieke geneesmiddelen wordt de Nederlandse markt voor farmaceuten steeds minder aantrekkelijk. Gevolg: de voorraden worden laag gehouden en leveranciers van grondstoffen worden schaars. Er hoeft maar iets te gebeuren of de productie hapert.
Dan hebben we het nog niet eens over de fysieke bijwerkingen. Omdat verzekeraars regelmatig van voorkeursmedicijn wisselen en de samenstelling bijna nooit helemaal identiek is, hebben veel gebruikers daar last van. Soms ontstaan er zelfs levensbedreigende situaties. Alleen met kunst- en vliegwerk slagen apothekers er tot nu toe in erger te voorkomen. Dat is tegen de regels. Maar nood breekt wet, zeker wanneer patiënten hun apotheker uit pure wanhoop bijna over de toonbank trekken.
Alleen met veel kunst- en vliegwerk weten apothekers erger te voorkomen.
En de overheid: wat doet die? Zorgminister Bruno Bruins wilde begin dit jaar nog een medicijnvoorraad verplichten van ten minste vier maanden. Zeer onlangs pleitte hij nog voor een Europese aanpak – de tekorten worden ten dele veroorzaakt door gebrek aan grondstoffen en productiefaciliteiten in landen als China en India. Dit houdt mede verband met geopolitieke belangen. Alleen door gezamenlijk op te trekken kunnen Europese landen daar volgens Bruins een vuist tegen maken.
Schippers
Dat klinkt allemaal heel mooi, ware het niet dat Edith Schippers, Bruins’ voorganger, zes jaar (!) geleden al op dezelfde trom sloeg. Sindsdien is de situatie alleen maar verergerd.
Desnoods neemt de overheid de productie van cruciale geneesmiddelen zelf ter hand. Een land als Brazilië doet het ook.
Hoogste tijd dat Bruins de daad dit keer wel bij het woord voegt. Als het even kan zo snel mogelijk na het reces. Leverantieplicht, grotere voorraden, minimumprijzen zodat de Nederlandse markt wel aantrekkelijk blijft voor grote farmaceuten: aan mogelijkheden geen gebrek. Desnoods neemt de overheid de productie van cruciale generieke geneesmiddelen zelf ter hand. Een land als Brazilië, dat zelf Prep (het medicijn tegen hiv) produceert, doet het ook.
Nog even en Nederland staat op farmaceutisch gebied te boek als Takki Takki Land.