King of the Belgians levert kritiek op Europa zonder een pamflet te worden
“België. Is het een gewoon land of een geopolitiek compromis?” verzucht de Britse regisseur die met een documentaire het fletse imago van Nicolas III, de stijve koning der Belgen moet opvijzelen. “De Koning moet er gecontroleerd spontaan uitzien. Veel glimlachen!” roept de Koningin er nog bij. Dat dit een hopeloze missie wordt, is vanaf het begin wel duidelijk.
Nog hopelozer en naïever lijken de pogingen van de Koning om in het gevlei te komen van de Turkse president door het land het Brusselse pretpark Mini-Europa cadeau te doen. Als er in de hitte in Istanbul wordt gesleept met een mini-Atomium, komt ineens het bericht dat Wallonië zich onafhankelijk heeft verklaard en België dus niet meer bestaat. Daar staat de Koning aan de Bosporus, met een plastic Atomium maar zonder Koninkrijk. Door een zonnestorm zijn op dat moment ook alle communicatiemiddelen uitgevallen en is het vliegveld dicht.
De enige manier voor de Koning om zijn onderdanen te bereiken, is over land richting Brussel te trekken, dwars door de politieke puinbak die de Balkan heet. Alles om het Koninkrijk van de ondergang te redden. Alleen willen de Turken de Koning niet zomaar laten gaan. Dus verzint de opportunistische filmmaker een list om Nicolas III verkleed als Bulgaarse danseres het land uit te smokkelen. Maar de Turkse geheime dienst blijkt hardnekkiger dan gedacht.
Russisch poppetje
Filmmakers Peter Brosens en Jessica Woodworth maakten eerder verstilde en poëtische films als Khadak, Altiplano en La Cinquième Saison. Het verschil met het absurde universum in King of the Belgians kan niet groter zijn. De film is net een Russisch poppetje: telkens als je een laag hebt weggepeld, komt er een nieuwe laag tevoorschijn.
De tekst gaat verder onder deze trailer.
King of the Belgians lijkt op het eerste gezicht een tragikomische nepdocumentaire over een suffe wereldvreemde Koning die tijdens zijn tocht naar België zichzelf opnieuw ontdekt. Maar wie de film slechts afdoet als een simpele satire, heeft Brusselse oogkleppen op. Het is een messcherpe en vileine blik op een Europa dat net als het Koninkrijk België zo uit elkaar kan vallen. En met échte zaken als Brexit, de Turkije deal en een toenemende kloof tussen de politieke elite in Brussel en het gewone volk in de Europese lidstaten wordt de satire uit King of the Belgians ineens een stuk minder om te lachen.
Kritiek zonder pamflet te worden
Het knappe van de film is dat er een flinke dosis kritiek op Europa inzit, zonder dat het een activistisch pamflet wordt. De absurde humor is daar te sterk voor aanwezig. Of het nu de Bulgaarse yoghurtjury is waar de Koning in terecht komt of de kapotte bel van de Belgische ambassade in Sofia, de toon wordt zelden grimmig. Terwijl de makers onder deze droogkomische laag grote thema’s als vluchtelingenstromen, opkomend populisme en een toenemende Turkse invloed aankaarten. Soms in kleine details, soms met een groot gebaar.
“Is het Koningshuis nog wel belangrijk?” vraagt Koning Nicolas III aan zijn staf. Het is een gezonde twijfel aan je eigen bestaansrecht die veel Europese politici en bestuurders op dit moment lijken te missen. En zoals de mensen rond de Koning hem uiteindelijk niet meer in de bubbel kunnen houden, zo lijkt met de Brexit en het groeiende populisme ook de Brusselse bubbel langzaam zijn langste tijd te hebben gehad. Of lijkt dat maar zo?
Ode aan de verbeelding
De reis dwars door het landelijke deel van Europa laat zien hoever beleidsmakers af kunnen staan van de werkelijkheid buiten de hoofdsteden. Zo constateert althans de Koning zelf. Als kijker delen we zijn verbazing over het andere Europa dat voor de meesten van ons een ver-van-ons-bed show is. Hier worden de plattelanders niet hard uitgelachen zoals Sacha Baron Cohen in Borat wel deed. Nee, de spot is mild en absurd, niet plat en populistisch. Je ziet dat de makers wel degelijk geloven in Europa. Alleen dan anders dan nu.
King of the Belgians is vooral een ode aan de verbeelding. Over wat er gebeurt als deze aan de macht komt en wat een leider kan doen die – tegen zijn adviseurs in – besluit dat er een nieuwe wind moet waaien. Ook daarin is de film, met de huidige populariteit van Macron en Klaver, akelig voorspellend. En bovenal positief.
King of the Belgians gaat vanavond in première en is in 19 zalen te zien.