Sterren in het oosten
De Twentse regiosoap Van jonge leu en oale groond is een weergaloos succes in eigen provincie. Nu staat ook landelijke roem voor de deur.
Een blonde Connie-Breukhoven-lookalike staat in rode uniformjurk naast een man met een ringbaardje. Ook hij draagt een rood uniform. De blondine schikt zijn kraag. Dan houdt ze haar hand boven haar ogen om aan te geven dat ze in de verte staart. Ze staan beiden een paar seconden muisstil. “Cut,” roept de regisseur. “Bijna goed, jongens.”
De eerste draaidag van de opnamen van de tweede serie Ivanjonge leu en oale groond valt op een snoeiwarme dag in juli. De acteurs moeten er even inkomen. Dat snapt de regisseur best. Hij wordt ook niet boos als het misgaat, maar het moet wel over. Want iedereen op de set weet: heel Twente zit met de rode pen voor de buis zodra de serie weer wordt uitgezonden.
De soap over de boerenfamilie Wildspieker in het fictionele dorp Dinkelo begon ongeveer een jaar geleden, op initiatief van RTV Oost. Op goede zondagavonden haalde de serie een kijkdichtheid van vijftig procent. Dat is veel — de helft van de ruim een miljoen Overijsselaren zat op dat moment aan de buis gekluisterd. Verrast door het Twentse succes besloten vier andere regionale televisie-omroepen, RTV Noord Holland, RTV Gelderland, RTV Utrecht en het Groningse RTV Noord, het programma ‘door te prikken’. En jawel, ook in deze regionen zijn de Twentse boerentaferelen een hit. Zo’n grote dat de van oorsprong Twentse regisseur en producent Johan Nijenhuis (Costa! en GTST) van Nijenhuis & De Levita Film en TV al door vier regionale omroepbazen is aangeklampt. Zij willen een eigen soap.
Inmiddels zijn de landelijke omroepen wakker geworden. De KRO als eerste. Die gaat de dertigdelige regionale soap vanaf september uitzenden. Hij past bij de katholieke traditie van de omroep, die in dat kader ook Boer zoekt vrouw uitzond, zo luidt het argument. Het platteland is nou eenmaal christelijker dan de verdorven stad. Fijne bijkomstigheid is natuurlijk dat het plattelandse wel en wee veel kijkers trekt. Hoe dat komt? Henny Everts, hoofdredacteur van RTV Oost, gaf in Trouw als verklaring dat de serie ‘een soort streekroman’ is. De kijkers herkennen hun Twente, voelen zich daardoor verbonden met de serie.
Laat je hand eens zien, d’r zit vast een gat in,” krijgt Evelien Harberink naar haar hoofd geslingerd als ze doodgemoedereerd haar boodschappen in Twente doet. Zij speelt de koopzieke, stadse Patricia, getrouwd met Wildspieker-zoon Alwie. Maar dat ‘spelen’ geloven sommige Twentenaren niet helemaal. “Arme Alwie,” roepen ze haar verwijtend na. De soap is een bloedserieuze aangelegenheid in Overijssel. Overijsselaren voelen zich zelfs een beetje rechtmatig eigenaar van de serie. Dat komt niet alleen door de Twentse taal en gebruiken, maar ook doordat elke kijker wel een acteur of figurant in de straat heeft wonen. Of hij kent er een van volleybal.
Als het Twentse dialect rammelt of de plattelandsrituelen door elkaar worden gehaald, wordt er niet besmuikt gelachen in de Overijsselse huiskamers. Nee, men is gegriefd. Angst voor een parodie staat op de loer. Laat die Randstadse televisiemensen vooral niet denken dat Twents praten hetzelfde is als hier en daar een ‘e’ inslikken. Zodat heel Nederland zich lachend op de knieën slaat om die grappige Tukkers. Als het misgaat, dreigen sommigen zelfs met een boycot. Zoals de vader van dialectbewaakster Lianne. Hij vond het Twents in de soap niet plat genoeg. “Ik kiek d’r niet meer noar,” gromde hij verbolgen. Lianne staat nu, om dergelijke taaldwalingen te voorkomen, tijdens opnames met een koptelefoon op aan de zijkant van de set. “O Michaela, je Zegt ‘goed’ maar het is ‘good’ hoor.”
Ook acteur en rasecht Twentenaar Laurens ten Den — die de beringbaarde Hein Bodé in het rode uniform speelt – kan zich opwinden als het Twents cultuurgoed wordt verkwanseld. Neem de Paaslunch die vandaag in de buitenlucht wordt opgenomen. Daarachter staat het maïs hoog en geel te wuiven. “Dat kan dus niet. Met Pasen komt het maïs net boven de grond. Daar ga ik straks iets over zeggen.”
De soapies zijn veelal amateurs, van wie een aantal bij wijze van hobby bij lokale toneelverenigingen speelde. Zoals Marietje Noordkamp, weduwe Minnie Wildspieker in de serie. Met 46 jaar amateurtoneel op haar cv ging zij op auditie om sterren te kijken. Dat wil zeggen: om regisseur Johan Nijenhuis en ‘creatief meedenker’ Herman Finkers, ook Twentenaar, in het echt te zien.
Tijd om in een serie te spelen had ze eigenlijk niet. Ze had zich net aangemeld voor een groot amateurtoneelstuk. “Ach, ” dacht ze, “ik word het toch niet. ” Er waren 33 andere Minnie’s die veel geschikter leken voor de rol. Twee dagen later werd ze gebeld door Radio Oost. Of ze al wist dat ze Minnie was geworden. “Ik was er zo stil van dat ze vroegen of ik het wel leuk vond. Dat vroeg ik me zelf ook af.” Nu wordt Noordkamp herkend. Tijdens haar vakantie in Portugal en laatst op een terras in de Amsterdamse Jordaan zei iemand: “Dag mevrouw Wildspieker.” Best gek was dat.
En Esther Pierweijer, die Connie Breukhoven-lookalike Lineke Bodé speelt, werd op een dinertje in Vinkeveen met allemaal bobo’s herkend. Door de ober. Dat was leuk, ja. Haar soapdochter Janis, die eigenlijk Michaela Kamphuis heet, speelt voor het eerst een rol voor publiek. Ze is pas zeventien en zit een beetje in de rats over haar imago sinds ze soapster is. “Ik wil absoluut niet veranderen. Vooral in het begin was ik daar bang voor. Dan vroeg ik aan mijn vriendinnen: ‘Ik ben toch nog niet veranderd?’ Ach, sommige mensen gaan er toch wel van uit dat je anders bent geworden.”
In mei was er een ‘meet en greet’ met de Van jonge leu-acteurs. Ruim 1600 fans kwamen daar op af, voor een praatje met de acteurs en een snapshot voor thuis. Inmiddels verzorgen drie touroperators busreizen langs de locaties en worden er auto- en fietsroutes naar de filmlocaties georganiseerd.
Boer Gerhard Scholten, die zijn erf met de filmboerderij deelt, stoort zich niet aan de drukte, Als hij er op een draaidag met zijn trekker op uit moet, overlegt hij dat gewoon even met de televisiemensen. En hij ziet het wel als de serie bij de KRO landelijke bekendheid krijgt. En als er dan duizenden fans naar zijn boerderij trekken? “Ik vind het best. Zolang ze maar niet te dicht bij mijn huis rijden.”