Burgerhuurlingen
Eén op de tien Amerikanen die vorig jaar maart Irak binnentrokken, was een burger; bij de Golfoorlog van 1991 was de verhouding één op de honderd. Inmiddels is hun aantal nog aanzienlijk toegenomen.
Uiteraard zijn velen van hen in het kader van de wederopbouw van het verwoeste land belast met zuiver civiele taken. Wat echter de aandacht trekt, is het niet geringe aantal medewerkers van particuliere bedrijven die geworven zijn om militaire of semimilitaire functies uit te oefenen. Ze zorgen voor de beveiliging van gebouwen, vliegvelden en oliepijpleidingen; ze leiden Iraaks politiepersoneel op, doen dienst als legertolken en verzorgen de bevoorrading van de troepen.
Daarmee nemen ze een eigenaardige positie in tussen de militaire en de burgerlijke sector. Hoewel ze in dienst zijn van private ondernemingen, doen ze werk dat normaliter door militairen wordt verricht. Beter gezegd: werd verricht, zoals ik mij herinner uit mijn diensttijd in het naoorlogse Nederlands- Indië.
Hun aanwezigheid in het oorlogsgebied zou kunnen duiden op een geleidelijke privatisering van het militaire handwerk. In ieder geval is er sprake van een vervaging van grenzen die vroeger scherp waren gemarkeerd. Om een voorbeeld te noemen: het onderscheid tussen de bewaking van militaire objecten en het opsporen van verborgen wapens of het oppakken van mogelijke tegenstanders is bepaald niet groot.
Wie het uitbesteden van militaire taken aan particuliere firma’s te gek vindt voor woorden, moet om te beginnen eens kennis nemen van het bestaan van huurlingenorganisaties die de afgelopen tijd vooral bij Afrikaanse oorlogen betrokken waren.
Interessanter is het feit dat ook Europese oorlogen eeuwenlang door huurlegers zijn uitgevochten: zo de Tachtigjarige Oorlog. Pas in de negentiende eeuw ging men het normaal vinden de hele mannelijke bevolking in militaire dienst te roepen en zo nodig naar het front te sturen. Het heeft de oorlogen bloediger en verbetener gemaakt dan ooit tevoren.
Niet dat de landsverdediging aan bedrijven zou kunnen worden opgedragen. Maar voor zogenaamde vredesoperaties en andere expedities in verre landen zou een (partiële) invoering van de privatiseringsformule best een uitkomst kunnen betekenen.