Gedecideerd trapte hij als zesjarige met zijn rechtervoet het raam in. Verbolgen over de weigering van zijn moeder hem de sleutel van de schuur achterin in de tuin te geven. „Het is nu te gevaarlijk om te gaan voetballen,” had ze hem uitgelegd, wijzend op de neervallende sneeuw en de gladgevroren straten van Lahti. „Blijf maar lekker binnen spelen.” Maar Jari begreep het niet, hij wilde die bal. „Ik liep in mijn jeugd denk ik meer mèt dan zonder bal aan mijn voet. Vrienden en familie keken verbaasd als ze me solo zagen.” 

Zijn liefde is zestien jaar later in dienst van Ajax nog altijd onbegrensd. „De bal is deel van mijn persoonlijkheid,” zegt hij. „De bal zit hier (hij legt een vuist op zijn hart) en hier (en wijst op zijkant van zijn hoofd).” 

De 19-jarige Fin Jari Litmanen is voorbestemd de nieuwe vedette van Ajax te worden na het vertrek van Dennis Bergkamp en Wim Jonk naar Inter Milaan. Voormalig Ajax-speler Ton Pronk, nu scout voor de club, had maar weinig tijd nodig om vooral te voelen dat de Fin de eigenschappen van een Ajacied bezit; ‘iets extra’s’, zoals Pronk het eerst verwoordt. „Ik kan moeilijk uitleggen waarmee een speler me raakt. Bij Jari kreeg ik al vrij snel het goede gevoel, het Ajax-gevoel. Ik weet zo langzamerhand wel wat een speler moet hebben om in het.Ajax-spel te passen, want ik ben er zelf in opgegroeid. Het gaat om stijl, techniek en een beetje arrogantie, de juiste uitstraling. Uit gesprekken met hem bleek dat hij ook een goede instelling heeft. Hij is leergierig en verdiept zich in zaken. Hij zorgt dat hij veel weet, van Ajax, van de speelstijl. Dat zijn de echten. Hij heeft het in zich om een topper te worden.” 

Litmanen beweegt als een stilist: ongedwongen, natuurlijk en gracieus. Donker haar, lichtbruine ogen. Trots, zonder hoogmoed. „Toen ik voor het eerst op het trainingsveld van Ajax stond, besefte ik dat daar grootheden als Cruijff, Van Basten en Rijkaard hadden gelopen. Legendarische voetballers. Ik voelde me vereerd. Net als toen ik, nog in Finland, de film over Johan Cruijff zag, nr. 14. Het bos, de heuvel in dat bos. Ik moest er jaren later tijdens de training ook tegenop lopen.”

Hetzelfde gevoel bekroop hem de twee keer dat hij in de basiself stond en de gang van de kleedkamers naar het veld doorliep. Onwillekeurig keek hij naar de foto’s aan  de wanden. „Het is een club met historie, met een shirt dat arrogantie en kracht uitstraalt. Toen ik het zelf aanhad, voelde ik me sterk: nobody can touch us.” 

Ton Pronk haalde hem in augustus — de voorbereiding op het nieuwe seizoen was al begonnen — van Schiphol af. De Finse zomercompetitie was net afgelopen. „Het eerste duel voetbalde hij niet best,” zegt Pronk. „Maar in het tweede maakte en hij indruk. Hij scoorde vier doelpunten en bereidde er ook nog een paar voor. Toen was het snel rond. Met hem wilde ik het wel een jaar proberen.” 

Dit seizoen beschouwt Litmanen als een leerjaar. Om die reden stuurde de Fin aan op een overeenkomst op huurbasis, toen bleek dat Ajax serieus interesse had. „Ik wilde de mogelijkheid openhouden om zonder al te veel verplichtingen te kunnen terugkeren als er problemen waren. Maar nu, driekwart jaar verder, wil ik graag een contract tekenen. Ik wil slagen bij Ajax.” 

Litmanen observeert, wil leren en streeft naar perfectie. „Ik let goed op hoe voetballers als Jonk en Bergkamp de bal behandelen. Hoe ze bewegen. Niet dat ik ze probeer te imiteren, maar als ik naar hen kijk, inspireert dat. Ze spelen beiden, net als ik, om aan te vallen, om de tegenstander in verwarring te brengen. Dat boeit me. Hun positie op de as van het veld, is de mooiste. Daar zou ik ook het liefst willen staan.” 

De technische staf van Ajax toont zich tevreden over zijn ontwikkeling. „We hebben over Jari gefilosofeerd,” zegt assistent-trainer Gerard van der Lem met een hoofdknik in de richting van coach Louis van Gaal. „Het ziet ernaar uit dat we de optie tot koop (een miljoen) zullen gaan benutten. Dat verdient hij.” 

Zijn vader, zelf meervoudig Fins international, was zijn eerste trainer en stimulator. Litmanen speelde toen nog bij Lahti Rei-pas, de plaatselijke club. Op vijftienjarige leeftijd debuteerde hij in het eerste elftal. „Mijn vader heeft steeds tegen me gezegd: eerst de techniek, het lichaam komt later wel. Techniek is de basis. Van daaruit kun je groeien.” Vier jaar later debuteerde hij voor het Finse elftal. Met ogenschijnlijk speels gemak vervulde hij de rol van spelmaker. Inclusief enkele jeugdinterlands droeg hij 23 keer het nationale shirt. 

Omdat zijn vriendin in Finland woont en werkt, bewoont hij alleen een flat in de Bijlmermeer. De eenzaamheid ontregelt hem niet. Hij leest, kijkt televisie om de taal te leren — zijn Nederlands is opvallend goed — en rust. Een doelbewuste leefwijze. „Buiten het veld ben ik rustig. Ik ben pas tweemaal met de andere jongens de stad in geweest. Ik ben hier om te voetballen. Al mijn kracht en agressie bewaar ik voor op het veld. Het veld, het doel en de bal, daar draait het om.” 

Hij is nog altijd één met de bal, die hij koestert als een geliefde. Als de meeste Ajacieden bij de warming-up, na het gezamenlijk loslopen, getweeën of gedrieën de bal gaan rondspelen, zondert Litmanen zich af. “Eerst wil ik alleen zijn met de bal. Je hebt hem tijdens de wedstrijd maar korte momenten in je bezit. Fracties van seconden, waarin je er wat goeds mee kunt doen. Daarom wil ik hem, om hem goed te stemmen, zoveel mogelijk strelen.”